مصرف مشروبات الکلی ، تشدید کننده زخم معده

زخم معده

امروزه با زندگی در شرایط پرتنش و اضطراب و خوردن غذاهائی که از نظر خواص تغذیه ای خیلی مناسب نیستند ، بروز زخم معده در اغلب افراد عجیب و دور از انتظار نیست. برای آشنایی بیشتر با این بیماری‌ و روش‌ها درمان و پیشگیری از آن به خواندن این متن ادامه دهید.

تعریف کلی

زخم معده یا اولسر پپتیک به معنی نوعی آسیب خوش خیم به مخاط و زیرمخاط دستگاه گوارش می‌باشد . معمولاً بین ترشح اسید معده و این آسیب ارتباط وجود دارد در گذشته های نه چندان دور تصور می شد فاکتورهای مربوط به شیوه ی زندگی مانند علاقه ی زیاد به غذاهای پُرادویه یا شغل های استرس زا، ریشه ی اغلب زخم های پپتیک هستند؛ اما امروزه پزشکان دریافتند که علت اصلی زخم های پپتیک، استرس یا رژیم غذایی نمی باشد بلکه عفونت های باکتریایی و برخی از داروها هستند که سبب زخم های پپتیکی می گردند.

پس عامل اصلی این زخمها را وجود و تکثیر باکتری هلیکوباکتر پیلوری می‌دانند که از راههای مختلفی از جمله آسیب به لایه محافظ مخاط معده موجب ایجاد اولسر پپتیک می‌شود. بسته به محل آسیب مخاطی ما زخم معده یا دوازدهه را داریم.

زخم معده اغلب همراه با زخم دوازدهه است و در مردان سیگاری، میانسال یا مسن، با گروه خونی O و پراسترس بیشتر دیده می‌شود.زخمهای معده با سرعت کمتری از زخم اثنی عشر التیام می‌یابند، بیشتر احتمال بدخیمی دارند و اغلب همراه با التهاب معده ( گاستریت ) هستند.

علامت بارز زخم معده درد و سوزش معده است به خصوص وقتی معده خالی باشد. اشتهای زیاد و پرخوری در افراد مبتلا به زخم اثنی عشر و کم خوری و بی اشتهایی در مبتلایان به زخم معده از شایع‌ترین علائم ظاهری هستند.

درمان

اگر عامل میکروبی در ایجاد زخم معده مشخص باشد، ۸۵ تا ۹۵درصد امکان بهبودی کامل وجود دارد. همچنین در صورتی که مصرف داروهای مسکن عامل ایجاد زخم معده باشند، قطع مصرف دارو تنها راه حل درمان این نوع از زخم‌هاست. درمان خانگی برای زخم‌های پپتیک وجود ندارد.

شربت‌های معده نیز تاثیر آنچنانی در بهبود زخم‌های معده ندارند و تنها عامل ایجاد کننده سوزش را تا مدتی برطرف می‌کند. پوکی استخوان از عوارض جانبی و طولانی مدت این داروها است. زخم‌های پپتیکی از عوامل مهم ایجاد کننده خونریزی‌ها هستند و با انجام آندوسکوپی، رگ‌های خونریزی کننده قابل مشاهده هستند.

این خونریزی‌ها می‌تواند خفیف یا خونریزی‌های شدید شریانی باشند. درمان باید بر معالجه عفونت هلیکوباکتر پیلوری (در صورت وجود) ، یا خنثی‌سازی اسید بوسیله داروهای که اثر ضدترشحی دارند مانند آنتاگونیستهای گیرنده H2 مثل رانیتیدین و فاموتیدین و سایمتیدین ، آنتی‌کولینرژیک‌ها، بازدارنده‌های پمپ پروتون مثل دسته داروهای امپرازول و … ، یا پروستاگلندین‌ها متمرکز گردد. آنتی اسیدها و دارهای محافظت‌کننده مخاط مانند سوکرالفات ، دیگر بعنوان عوامل اصلی درمان‌کننده در این این بیماران مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

اگر زخم معده دارید باید حواستان به غذائی که می خورید باشد. تغذیه نامناسب و یا سوء تغذیه به سلول های لوله گوارش شما که تقسیم سریعی هم دارند آسیب می زند، با تغذیه درست می توانید از این عارضه جلوگیری کنید و حتی ممکن است زخم معده شما راهم تا حد زیادی التیام بخشد زیرا طی چند دهه اخیر، عوامل رژیمی و تغذیه ای به عنوان عوامل موثر در سبب شناسی و درمان بیماری های مختلف گوارشی از جمله زخم معده مورد توجه قرار گرفته اند.

توصیه های رژیمی برای این بیماران

به طور کلی در ناراحتی های معده توصیه به مصرف غذاهای کم چرب می شود.
نان های چرب و شیرین ، و یا نان هائی که در آنها میوه های خشک ، دانه های گیاهی و آجیل به کار می رود برای شما که زخم معده دارید مناسب نیست.

غذاهای محرک نظیر فلفل،حبوبات،سیگار و الکل غیر مجاز است.

مصرف غذاهای سرخ شده را محدود نمایید.

سبزیجات بسته به تحمل بیمار توصیه می شود ولی به طور کلی میوه و سبزیجات نفاخ قابل تحمل نمی باشد.
– سبزیجات نفاخ شامل: کلم، شلغم، پیاز،ترب، بادمجان و ….
– میوه های نفاخ شامل: گیلاس، هندوانه، گوجه سبز و…..
– در صورت عدم تحمل سبزیجات به صورت خام به صورت آب پز مصرف نمایید.
– از مصرف غذاهای اسیدی نظیر آبلیمو، سرکه و… خودداری نمایید.
– مصرف قند های ساده را محدود نمایید.
– غذا را آهسته بخورید و کاملا بجوید.

– از خوردن غذاهای حجیم قبل از خواب خودداری نمایید.
– بعد از غذا حداقل تا ۲ساعت بعد از آن دراز نکشید.
– از مصرف غذای خیلی گرم و خیلی سرد اجتناب نمایید.
– مصرف قهوه و چای پر رنگ علائم بیماری شما را تشدید می کند.
– از نوشیدن مایعات بین غذا اجتناب نمایید.

– پیش از این برای درمان زخم معده نوشیدن شیر را توصیه می کردند. چون تصور میشد شیر ، اسید معده را خنثی می کند. این تصورتا حدی درست است یعنی وقتی شیر می خورید اول به طور موقتی اسید معده خنثی می شودولی به دنبال آن ترشح اسید افزایش می یابد ، چون شیر کلسیم و پروتئین بالائی دارد وبه همین دلیل تحریک کننده ترشح اسید است . بنابراین مصرف بیش از اندازه شیر را توصیه نمی کنیم.

– مواقعی که احساس درد می کنید غذای کمتر و سبک تری میل نمایید.

– از دراز کشیدن بعد از خوردن غذا پرهیز کنید.

– بعد از خوردن غذا، در وضعیت زانو در بغل ننشینید.

– حداقل ۳ ساعت قبل از خواب چیزی نخورید.

– موقع خوابیدن زیر سر خود را ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر بالاتر ببرید.

– موقع خوابیدن به پهلوی راست و کمی خمیده بخوابید.

– تعداد وعد های غذائی را بالا ببریدو مقدار کمی غذا در هر وعده میل کنید ، تا معده شما مجال استراحت داشته باشد و کمتر تحریک شود ، وعده ها و میان وعده های غذائی را منظم و در ساعتهای مشخصی بخورید.

– در طی روز زیاد دولا و راست نشوید.
– اگر اضافه وزن دارید، وزنتان را کم کنید.
– از پُرخوری پرهیز کنید.
– باید از خوردن وعده های غذایی خیلی سنگین و چرب بپرهیزید.
– سعی کنید همراه وعده های غذایی آب نخورید.

– از خوردن غذاهای اسیدی مثل انواع گوشت،حبوبات و تخم مرغ پرهیز کنید، زیرا ترشح اسید معده را بسیار افزایش می دهند.
– مصرف میوه های ترش و اسیدی مثل انواع آلو و گوجه ، غذاهای تند(ادویه دار) و نوشابه های گازدار را کاهش دهید.
– موادی مثل نعنا، قهوه ، شکلات و الکل را مصرف نکنید.
– اگرزخم یا التهاب معده دارید، از خوردن میوه ی خام پرهیز کنید.
– لباس‌های تنگ نپوشید و کمربندتان را محکم نبندید.

– در صورت کمبود تغذیه می توانید با مشورت پزشکتان از داروهای مکمل مثل امگا۳ استفاده کنید. باید ببینید معده شما با چه غذاهائی مشکل دارد. ممکن است شما با خوردن غذاهائی دچار ناراحتی شوید که در دیگران مشکلی ایجاد نکند. عکس این حالت هم درست است. به جزء تغذیه مناسب برای بهبود زخم معده ، اقدامات دیگری هم میتوانید انجام دهید. مثلا از محیط های پرتنش و استرس دوری کنید، حساسیت هایتان را کاهش دهید ، عصبی نشوید و از همه مهم تر کمتر سیگار بکشید. اگر بتوانید سیگار را ترک کنید که لطف بزرگی به خودتان کردید.

– مصرف بی رویه مشروبات الکلی ، به دیواره معده آسیب می زند ، بیماری را تشدید می کند و درمانتان را مختل می سازد.

– یادتان باشدقبل وبعد غذا کمی استراحت کنید.موقع خوردن غذا ، نباید ذره ای ناراحتی و استرس داشته باشید ،در آرامش غذایتان را میل کنید، با عجله و تند غذا نخورید و هر لقمه را حسابی بجوید. سعی کنید زمانی را انتخاب کنید که فرصت کافی برای خوردن داشته باشید. زیرا در این بیماران احتمال انسداد مجرای خروجی معده وجود دارد خوب جویدن غذاها و اجتناب از مصرف پوست مواد غذایی (پوست میوه‌ها و سبزیجات) ، بویژه در بیمارانی که فاقد دندان می‌باشند یا دندانهای مصنوعی دارند، توصیه معقولی می‌باشد.

– استفاده زیاد از نمک در غذا، نه تنها فشار خون را بالا می برد، بلکه باعث به وجود آمدن باکتری هلیکوباکتر که عامل زخم معده است ، میشود. علاوه بر این نمک احتمال سرطان معده را هم افزایش می دهد.

– مصرف تنقلاتی مثل چیپس ، سیب زمینی سرخ شده ، پفک ، پاپ کرن ،کیک های شیرین و چرب ودونات رابه حداقل برسانید.

مواد غذایی مجاز

– ثابت شده موز سبز باعث ضخیم شدن دیواره معده می شود پس آن را در میان وعده هایتان قرار دهید.
– بیسکوئیت های کم چرب بخورید و مصرف شیرینی های متنوع با مقدار زیادی خامه را به حداقل برسانید، خوردن شکر، مربا ، عسل ،ژله ، شربت و بستنی اگر برای معده شما عارضه ای ایجاد نکنند مانعی ندارد.

– مصرف مقدار کمی عسل و دم کرده شیرین بیان ممکن است در روند بهبود بیماری موثر باشد. همچنین کلم و آب کلم درمعده موجب ترشح مایعی می شوند که از مخاط معده دربرابراسید محافظت می کند کلم به همراه ترکیباتی مثل ماست و شیرین بیان برای زخم معده ، خاصیت آنتی بیوتیکی دارند. به طور کلی خوراکی هائی مثل موز سبز ، انجیر، شیرین بیان ، کلم ، شنبلیله ، چای سبزو دانه های گیاهی زخم های گوارشی را ترمیم می کنند.

– نان گندم و جو ، برنج وماکارونی جزء غذاهای مناسبند، ازسبزیجات ومیوه های تازه برای میان وعده هایتان بهره بگیرید، ازمیوه هاوسبزی های کنسرو شده وآب میوه هادرصورتی که خوردنشان در شما مشکلی ایجاد نکند ، می توانید استفاده کنید.
– عصاره کندر رومی جهت التیام زخم و مهار تکثیر هلیکوباکتر پیلوری کاربرد دارد.

– در خصوص اثر ویتامین ها و مواد معدنی بر زخم معده تحقیقات فراوانی انجام شده است. در یک مطالعه مصرف مواد غذایی یا مکمل های حاوی ویتامین آ سبب کاهش نرخ بروز و التیام غشای مخاطی معده گردیده است. مصرف ویتامین ث نیز در التیام زخم معده منجر به خونریزی مفید بوده است. مواد غذایی حاوی ویتامین های گروه ب و کلسیم مانند بادام، حبوبات، غلات کامل، سبزیجات برگدار تیره (اسفناج و کلم پیچ ) و سبزیجات دریایی جهت التیام زخم معده کاربرد دارند. دریافت مکمل آهن و روی نیز سبب التیام بافت آسیب دیده و حفاظت از مخاط معده می گردد.