چکیده: دیالیز یک روش درمانی برای کسانی است که مبتلا به بیماری‌های کلیه هستند. در این روش درمانی دستگاهی به اسم دستگاه دیالیز به جای کلیه‌ها خون را تصفیه می‌کند. برای آشنایی بیشتر با دیالیز، این مقاله را تا آخر بخوانید.
آیا شنا کردن در یک استخر با آب خنک و آبی را دوست داری؟ تصور کن که آب تمیز و شفاف را به اطراف می‌پاشی، مثل یک گل زنبق در آب غوطه‌ور می‌شوی و مثل یک ماهی شنا می‌کنی. خیلی لذت‌بخش است، مگرنه؟ اما اگر آب استخر تمیز و شفاف نباشد چه؟ اگر آب استخر پر از برگ، مو، آشغال و آلودگی باشد؟ در آن صورت تو دیگر یک شناگر خوشحال نیستی!
شاید تصمیم بگیری قبل از شیرجه زدن در آب استخر، آن را تمیز کنی. حتماً دلت می‌خواهد استخر یک فیلتر داشته باشد که آلودگی‌ها، برگ‌ها و بقیه‌ی مواد کثیف را از آب جدا کند و بیرون بریزد.
کلیه‌ها و کاری که آن‌ها انجام می‌دهند
کلیه‌ها در بدن کار آن فیلتر استخر را انجام می‌دهند. کلیه‌ها اندام‌هایی به اندازه‌ی مشت بسته‌ی دست هستند که شکلی شبیه دانه‌های لوبیا دارند. آن‌ها در زیر دنده‌ها و در دو طرف پهلو و پشت ما قرار دارند.
وقتی زباله‌های باقیمانده از تجزیه و هضم غذا و بقیه‌ی فعالیت‌های حیاتی بدن در خون جمع می‌شوند، کلیه‌ها مثل یک فیلتر و صافی عمل کرده و زباله‌ها را از خون جدا می‌کنند. سپس کلیه‌ها این زباله‌ها را با مقدار کمی آب مخلوط کرده و ادرار را می‌سازند. بنابراین ادرار، در واقع زباله‌ی بدن می‌باشد که با آب مخلوط شده است. ادرار به مثانه می‌رود و وقتی که تو احساس کردی ادرار داری، به دستشویی می‌روی و مثانه‌ات را از ادرار خالی می‌کنی. خداحافظ زباله‌ها!
وقتی که کلیه‌ها خوب کار نمی‌کنند
کلیه‌ها علاوه بر خارج کردن زباله‌ها از جریان خون، کار ساختن و تنظیم کردن هورمون‌ها و مواد شیمیایی دیگر را هم در بدن برعهده دارند. اما اگر کلیه‌ها به هر دلیلی نتوانند کارشان را خوب انجام دهند، بدن دچار مشکلات زیادی خواهد شد. بعضی از انواع این مشکلات عبارتند از:
• مشکلات مفاصل
• بدن درد و دردهای دیگر
• خستگی
• مشکلات استخوان
• خارش پوست
• مشکلات خواب
و کم خونی(مشکلی که در آن تعداد سلول‌ها یا هموگلوبین‌های قرمز خون خیلی کم می‌شود.)
حالا ببینیم دیالیز چیست؟
اگر کلیه‌های یک نفر نتوانند دیگر کارشان را در بدن انجام دهند، آن شخص دچار بیماری مزمن کلیه می‌شود. ممکن است دکتر بگوید که کلیه‌های او از کار افتاده‌اند. معنی این حرف آن است که کلیه‌ها دیگر به تنهایی نمی‌توانند وظایفشان را انجام دهند و به کمک نیاز دارند. کسی که این بیماری را می‌گیرد، ممکن است وزن زیادی را از دست داده و احساس خستگی و بیماری کند. یک درمان پزشکی به اسم دیالیز وجود دارد که کار تصفیه‌ی خون را به جای کلیه‌ها انجام می‌دهد. در طول دیالیز، یک دستگاه تصفیه خون مصنوعی به بدن وصل می‌شود که زباله‌ها را از خون خارج کند.
دیالیز چگونه انجام می‌شود؟
دو روش برای دیالیز وجود دارد
همودیالیز (یا دیالیز خونی) و دیالیز صِفاقی. در هِمودیالیز از یک دستگاه تصفیه برای خارج کردن زباله‌ها و مایعات اضافی از خون استفاده می‌شود. در دیالیز صفاقی تصفیه‌ی واقعی توسط دیواره‌ی شکم شخص(همان پرده صِفاق) انجام می‌شود. بچه‌هایی که به دیالیز احتیاج دارند، عموماً این نوع دیالیز را انجام می‌دهند.
در هِمودیالیز، خون شخص توسط یک‌سری لوله وارد ماشین دیالیز کننده می‌شود. این ماشین زباله‌ها و مایعات اضافی را از خون خارج می‌کند. وقتی که خون پاکیزه شد، ماشین دیالیز کننده آن را از طریق یک لوله‌ی دیگر به بدن شخص برمی‌گرداند. کل این کار حدود ۴ ساعت طول می‌کشد و باید ۳ بار در هفته در یک کلینیک دیالیز انجام شود. در بعضی از کلینیک‌ها به بیمار آموزش داده می‌شود که بتواند درمان دیالیز را در خانه انجام دهد. شایع‌ترین نوع دیالیز در کودکان که همان دیالیز صفاقی است با استفاده از یک دستگاه، مایع دیالیز کننده وارد شکم بیمار می‌شود. این کار معمولاً ۸ تا ۱۲ بار در طول شب انجام می‌شود. به این ترتیب همان‌طور که خون به طور طبیعی از طریق رگ‌های خونی در شکم حرکت می‌کند، مایعات اضافی و زباله‌ها وارد مایع دیالیزکننده در شکم می‌شوند. در حقیقت مایع دیالیزکننده خون را تمیز می‌کند و تعادل شیمیایی آن را دوباره برقرار می‌سازد. بعد از حدود یک ساعت، مایع دیالیزکننده مجدداً توسط همان دستگاه از بدن خارج می‌شود. بعضی از بچه‌ها می‌توانند در طول این دیالیز بخوابند، اما برای بعضی دیگر این کار سخت و ناراحت‌کننده خواهد بود. خبر خوب این است که بعد از مدتی سطح مایعات بدن دوباره متعادل شده و زباله‌ها از خون خارج می‌شوند و دیگر سختی گذشته را ندارد.
آیا انتخاب دیگری به جز دیالیز وجود دارد؟
در بعضی از موارد کودک می‌تواند یک کلیه‌ی جدید داشته باشد. به این کار پیوندِ کلیه گفته می‌شود که معنیش دریافت یک عضو یا اندام از یک شخص دیگر است. این عمل جراحی می‌تواند کمک بزرگی برای کودکان مبتلا به بیماری‌های کلیوی باشد، زیرا بعد از عمل آن‌ها دیگر به درمان دیالیز احتیاج نخواهند داشت. اما بچه‌هایی که باید دیالیز انجام دهند و هنوز پیوند کلیه نکرده اند، می‌توانند از پیشرفت تکنولوژی هم بهره‌مند شوند زیرا امروزه دستگاه‌های دیالیز کوچک‌تر و استفاده از آن‌ها راحت‌تر شده است. اکنون بچه‌هایی که دچار بیماری‌های کلیوی هستند، راحت‌تر می‌توانند کارهایی که دوست دارند را انجام دهند و مثل کودکان دیگر از زندگیشان لذت ببرند. دکتر به کودکی که نیازمند دیالیز است یاد می‌دهد که دیالیز فقط بخشی از زندگی اوست، نه تمام زندگیش. بنابراین همه‌چیز برای داشتن یک زندگی خوب و لذت‌بخش برای او آماده است..
