معمولا تمام افراد بعد از رسیدن به سن بلوغ با افزایش ترشح هورمونهای جنسی، بهخصوص هورمون آندروژن مواجه میشوند. این هورمون، نوعی هورمون مردانه است که در آقایان بیشتر و در خانمها کمتر ترشح میشود. یعنی جوش زدن پس از رسیدن به سن بلوغ در افرادی که زمینه ارثی جوش زدن را دارند، برای آقایان نسبت به خانمها بیشتر است.
هورمون مردانه آندروژن باعث بزرگ و پرکار شدن غدد چربی پوست میشود به همین دلیل نوجوانان ناگهان با جوشهایی در ناحیه صورت، سینه، پشت یا هر قسمت دیگری که غدد چربی زیادی دارد، روبرو میشوند. البته روند تشکیل جوش در این قسمتهای پوست به این صورت است که ابتدا پوست این نواحی چرب میشود.
از طرف دیگر، میکروبی غیربیماریزا و بیآزار روی پوست زندگی میکند که اگر در معرض منابع خوب غذایی مانند چربی قرار بگیرد، به داخل غده چربی نفوذ و شروع به فعالیت میکند. این کار باعث التهاب پوست میشود و به همین دلیل سیستم دفاعی بدن به آن حمله میکند.
نتیجه درگیری سیستم دفاعی بدن با این میکروب ابتدا به صورت جوش قرمز و سپس به خاطر مردن میکروبها به شکل جوش چرکی درمیآید پس دلیل ایجاد جوشهای مداوم و گاهی چرکی در پوست افراد نوجوان با پوست چرب، دقیقا همین موضوع است. البته گاهی نوجوانهایی با پوست چرب از داشتن جوشهای سرسیاه هم شکایت میکنند. علت ایجاد چنین جوشهایی هم اکسیده شدن چربی زیاد پوست با هواست.
حواس نوجوانها به گرمای تابستان باشد
هر عاملی که باعث بسته شدن منافذ پوست شود و جلوی بیرون آمدن چربی از منفذهای پوست را بگیرد، باعث افزایش چربیها شود یا بتواند زمینه افزایش میکروبهای سطح پوست را فراهم کند، ممکن است باعث تشدید جوشها شود. در فصل تابستان و روزهای گرمتر سال، به دلیل افزایش درجه حرارت هوا و فعالیتهای بدن، پوست ما بیشتر عرق میکند.
از آنجا که ترشحات غدد عرق و غدد چربی از یک منفذ پوستی خارج میشوند، میزان ترشح چربی در فصل تابستان به دلیل ترشح بیشتر غدد عرق، بالاتر میرود و پوست هم بیشتر مستعد جوش زدن میشود زیرا هر عاملی که باعث افزایش عرق شود، میتواند افزایش چربی را هم به دنبال داشته باشد.
به همین دلیل خیلی از نوجوانها در فصل تابستان از زیاد شدن حجم جوشهای بدنشان شکایت میکنند. افزایش تعریق و چربی باعث بالا رفتن فعالیت میکروب غیربیماریزا و بیآزار پوست و تشدید جوشها میشود به همین دلیل نوجوانها و افرادی که پوست چربتری دارند، در بهار و تابستان بیشتر از پاییز و زمستان که هوا خنک است و تعریق کمتری هم اتفاق میافتد، با جوشهای قرمز یا چرکی مواجه میشوند.
اگر در سن بلوغ هستید و زیاد جوش میزنید یا پوست چربی دارید و میخواهید در فصل تابستان کمتر جوش بزنید، باید حداقل روزی ۳-۲ بار صورتتان را با آب خنک و صابون بشویید تا هم چربی سطح پوست و هم میزان تعریق پوستیتان کمتر شود. در صورت بیرون رفتن از منزل، حتما هم به محض بازگشت صورتتان را با آب و صابون معمولی بشویید. صابونهای معمولی pH قلیایی دارند، چربیزداییشان خوب است، گردوغبار سطح پوست را از بین میبرند و زمینه فعالیت میکروب غیربیماریزای سطح پوست را هم کاهش میدهند.
دکتر حسین طباطبایی، متخصص پوست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
