بیجهت نیست که در طب سنتی نیز داشتن یک زبان مرطوب، صورتیرنگ و کمی زبر، از علائم سلامت بدن شناخته شده است. شاید شناختهشدهترین بیماریای که با تغییر رنگ زبان بروز پیدا میکند، بیماری قارچی برفک باشد.
اما تغییرات رنگ و بافت زبان در مواردی بسیار هشدار دهنده و نشاندهنده احتمال بروز بیماریهای خطرناکی چون سرطان حفره دهان و زبان یا بیماریهای مزمن کلیوی و کبدی است؛ ولی در برخی موارد نیز تغییر رنگ زبان نشانه بیماری نیست و نیاز به درمان خاصی نیز ندارد ولی اگر روی زبان زخمی ایجاد شود که بیش از ۲ هفته بماند، نیاز به بررسی جدی دارد.
تغییرات بافت زبان در برخی موارد مادرزادی است و به بیماری خاصی برنمیگردد، میگوید: برخی از افراد به صورت ژنتیکی دارای زبانهای پرزدار هستند، بدون آنکه دچار بیماری خاصی باشند؛ همچنین زبان برخی افراد در نقاط مختلف، دارای چند رنگ است
طب سنتی چینTCM
درفلسفه طب سنتی خصوصا طب چینی، مشاهده زبان بیمار نقش بسیار مهمی در تشخیص بیماری دارد. در هنگام معاینه زبان برای تشخیص بیماری باید تفاوتی بین بدنه زبان و پوشش آن قایل شویم. ظاهر بدنه زبان به ما این اجازه را می دهد که از داخل بدن بیمار و نیز در مورد یین YIN و قدرت بیمار اطلاعاتی را به دست بیاوریم. پوشش زبان اطلاعاتی درباره عدم تعادل متابولیسم (سوخت و ساز) مایعات بدن در اختیار ما قرار می دهد.
۱-
زبانی که به رنگ قرمز روشن باشد یک زبان سالم و طبیعی بوده و نشانه ای از سلامت و تعادل خوب فرد می باشد. اگر قرمزی زبان تشدید شده باشد نشانه دینامیک افزایش یافته فرآیند انرژتیک داخلی بدن می باشد که بیانگر افزایش حرارت است. اگر قرمزی زبان خیلی شدید باشد و به رنگ زرشکی یا رنگ خون شود بیانگر اختلال در مایعات بدن، کاهش یین YIN به خاطر افزایش فعالیت و تشدید شدن حرارت به سمت آتش می باشد. تغییر رنگ زبان به سمت کبودی یا بنفش نشان دهنده انسداد،احتقان، رکود و یا سرما می باشد.
۲-
۳-
۴-
۵-
یک زبان نرم، متورم و وجود جای دندان در اطراف آن بیانگر کاهش چی QI می باشد. به علاوه، یک زبان باد کرده و متورم نشان دهنده تجمع خلط در بدن می باشد. زبانی که ظاهر خشن، سفت و به شکل چرم داشته باشد از یک سو بیانگر از دست دادن مایعات بدن می باشد و از سوی دیگر نشان دهنده احتقان در جریان انرژی بدن است. وجود ترک و شیار بر روی زبان بیانگر بروز صدماتی است که بر اثر افزایش فعالیت یانگ YANG و یا حرارت به یین YIN وارد شده است.
۶-
۷-
۸-
۹-
یک زبان سالم و طبیعی دارای پوششی نازک و شفاف می باشد. هنگامی که پوشش زبان افزایش یافته و ضخیم شود نشان دهنده ناکافی بودن متابولیسم مایعات بدن در معده می باشد. افزایش رنگ پوشش زبان بیانگر عدم کفایت در انتقال و جابجایی مایعات بدن می باشد که منجر به رطوبت بدن می شود. زبان کمرنگ و روشن نشان دهنده کم خونی بوده و نیز بیانگر کاهش فرآیند دینامیک بدن و سرما می باشد. زبانی که دارای پوشش سفید و ضخیم باشد نشان دهنده وجود رطوبت و سرما در بدن است. هرچه اثر حرارت در بدن بیشتر باشد تغییر رنگ زبان به سمت زردی بیشتر خواهد بود. همچنین افزایش خشکی بدن همراه با اثرات حرارت زیاد بدن می باشد.
پزشک از طریق زبان می تواند تشخیص بدهد که آیا مشکل بیمار مربوط به سرما یا گرما است و اینکه آیا مشکل او از خارج بدن وارد شده یا داخلی است.
۱۰-
براساس طب سنتی، سفید شدن رنگ زبان یا باردار شدن زبان، نشانهای از یبوست است؛ بر اساس این تشخیص، هنگام یبوست، مواد زائدی که باید دفع شود، در بدن میماند و گازها و مواد مانده در روده، روی پرزهای چشایی زبان عامل ایجاد تغییر رنگ آن میشود؛ اما متخصصان گوش، حلق و بینی نظر دیگری دارند، آنها معتقدند باردار شدن زبان در بسیاری موارد به دنبال علل ناشناخته نه چندان مهم اتفاق میافتد که نیاز به پیگیری درمانی خاصی ندارد و تنها توصیه میکنند که اگر این تغییر رنگ باعث بدبویی دهان شود، میتوان زبان را با کمک پرزهای مسواک، تمیز کرد تا مواد باقیمانده روی زبان از پرزهای چشایی خارج شود.