تغذیه در سالمندان
سالمندان باید بیشتر از دیگران مواظب غذائی که می خورند باشند . یادتان باشد در هد شرایطی و هر سنی که هستید باید تمام گروههای غذائی را در برنامه غذائی روزانه بگنجانید و تنوع را در آن رعایت کنید. پیرشدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت‌های فیزیکی و افزایش بیماریهای مزمن همراه میشود و به نظر می‌رسد که بهبود تغذیه تا حد زیادی قادر است از این مشکلات پیشگیری کند.
با افزایش سن، نیاز سالمندان به انرژی کاهش می یابد و تمایل به مصرف غذا کمتر می شود. در صورت دریافت انرژی بیش از حد نیاز مشکلات و عوارضی مانند چاقی، فشار خون، بیماری های قلبی – عروقی برای سالمند ایجاد می شود. میزان نیاز به انرژی برای هر سالمند متفاوت است و بر اساس وزن، قد، شرایط فیزیکی و سلامتی وی محاسبه می شود. بنابراین افراد مسن از لحاظ تغذیه ای بسیار آسیب پذیر میباشند.
از سویی به علت افزایش سن و کاهش میزان فعالیت های بدنی و کاهش سوخت و ساز پایه و تحلیل بافتهای بدن نیازشان به دریافت انرژی کاهش می یابد و از سوی دیگر به علت کاهش توانایی دستگاه گوارش , هضم و جذب مواد غذایی با مشکل مواجه میشود به این معنی که آنها اگر بخواهند همان سیستم تغذیه ای سالهای پیشین را حفظ نمایند باید میزان غذای بیشتری مصرف نمایند یعنی چاقی وعوارض ناشی از آن.در این میان اتخاذ یک سیستم مناسب تغذیه ای که علاوه برتامین نیازهای افراد مسن حاوی مقادیر زیاد انرژی نباشد و از لحاظ تغذیه ای آنها را دچار سوتغذیه ننماید امری مهم و حیاتی در افزایش طول عمر آنها خواهد بود.
برخی از مشکلاتی که در سالمندی نیازهای تغذیه ای را تحت تاثیر قرار می دهد
کاهش متابولیسم پایه( که موجب کاهش نیاز به انرژی در سالمندان می شود)، کاهش توده عضلانی( موجب کاهش قدرت عضلانی، کاهش کنترل در راه رفتن و…می شود) ، کاهش حواس پنچ گانه، افزایش توده چربی، تغییرات گوارشی، اختلالات قلبی-عروقی، اختلالات دهان و دندان و…
با افزایش سن، علاوه بر کاهش توده عضلانی، ذخیره پروتئینی بدن نیز کاهش می یابد و میزان نیاز به پروتـئین با افزایش سن نه تنها کاهش نمی یابد، بلکه ثابت مانده یا افزایش می یابد. ۱۶- ۱۴ در صد از انرژی دریافتی روزانه سالمندان باید از پروتـئین ها به ویژه پروتئـین های با کیفیت بالا(پروتئین های حیوانی) تأمین شود. بعضی از سالمندان ممکن است به دلیل مشکلات مالی، پروتـئین کافی دریافت نکنند که این مسئله باید مورد توجه قرار گیرد.
البته میزان نیاز به پروتئـین ها نیز در اشخاص مختلف با توجه به شرایط بدنی آنها متفاوت است و گاهی در بعضی از سالمندان بیمار، ممکن است نیاز به کاهش پروتئـین دریافتی باشد.کاهش و کنترل چربی و انرژی دریافتی در دوران سالمندی می تواند منجر به کاهش دریافت اسیدچرب ضروری اسیدلینولئیک شود. ضمن آن که تأکید بر محدودیت مصرف موادغذایی سرخ شده وجود دارد ولی مصرف یک قاشق سوپخوری روغنهای گیاهی یا معادل آن به منظور تأمین اسید لینولئیک و ویتامین ای E ضروری است توصیه می شود ۲۵ تا ۳۰ درصد انرژی کل مورد نیاز از طریق چربیها تأمین شود.
غذاهای چرب و سرخ کردنی ها را تا حد زیادی از وعده های خود حذف کنید و در صورت لزوم ، روغن مایع و گیاهی را جایگزین کنید.به جای گوشت قرمز بیشتر از مرغ ، ماهی و حبوبات استفاده نمائید ، جالب است بدانید گوشت شتر مرغ علاوه براینکه گوشت قرمز محسوب می شود و سرشار از پروتئین و آهن است ، عوارضی که ممکن است سایر گوشت های قرمز داشته باشند ، ندارد، بنابراین خوردن این گوشت لذیذ را به شما توصیه می کنیم. ، شیر و لبنیات کم چرب را فراموش نکنید
مانند تمام سنین مقدار کربوهیدرات مصرفی روزانه حدود %۶۵-۴۵ کل انرژی را باید تأمین نماید مصرف کربوهیدراتهای پیچیده (مانند مواد نشاسته ای) مفیدتر از قندهای ساده می باشد. غذاهای پر کالری مثل ، انواع شیرینی جات و کیک های خامه ای را به حداقل برسانید.
کمبود ویتامینها و مواد معدنی در اثر موارد زیر ایجاد میشود:
– سوء جذب یا اختلال در هضم و جذب و متابولیسم مواد غذایی بعلت کهولت
– مصرف برخی داروها که از جذب ویتامین ها و املاح جلوگیری می کند.
– مصرف سیگار که موجب افزایش نیاز به برخی از ویتامینها می شود.
– کمبود مصرف لبنیات بعلت عدم تحمل قند شیر یعنی لاکتوز(این عارضه بعلت کاهش ترشح آنزیم لاکتاز در بدن سالمندان رخ می دهد)
– کاهش ترشح اسیدکلریدریک معده
– کاهش ترشح فاکتور داخلی
– کاهش مصرف گوشت و مواد حیوانی و تخم مرغ
توصیه های تغذیه ای برای سلامت سالمندان:
- v اضافه کردن نمک زیاد به غذاها ، باعث می شود فشار خونتان بالا رود. پس سعی کنید از این به بعد تا آنجا که می توانید غذاهای کم نمک بخورید.
- v غذاهای پر کالری مثل ، انواع شیرینی جات و کیک های خامه ای را به حداقل برسانید ، شیر و لبنیات کم چرب را فراموش نکنید.
- v اکثر سالمندان از یبوست رنج می برند. مصرف کافی مایعات و موارد پرفیبر نظیر نان کامل گندم ، سبزیجات خام و میوه هائی مثل گلابی ،آلو ،و زردآلو این مشکل را تا حد زیادی برطرف می کند.
- v نوشابه های گاز دار و ترکیبات کافئین دار را به خصوص قبل از خواب کاهش دهید و به جای آن ۴ تا ۶ لیوان در روز آب بنوشید.
- v در هفته بیشتر از ۳ تخم مرغ نخورید
- v بیشتر در مجاورت نور آفتاب بمانید ، این کاررا برای ساخت ویتامین D پیشنهاد میکنیم .خصوصا گر در منطقه ای زندگی می کنید که نور آفتاب کم است.
- v بهتر است تعداد وعده های غذائی تان را زیاد کنید و در عوض در هر وعده مقدار کمی غذا بخورید.
- v عدم مصرف سس های چرب (مانند مایونز) برای سالاد و سبزیجات پخته، استفاده از ماست بجای سس های چرب
- v بعضی از مواد مغذی در مقادیر زیاد سمی هستند و در جذب ریز مغذیها ممانعت ایجاد می کنند. مصرف اضافه ویتامینها موجب هیپر ویتامینوزمی شود. مقدار دریافت مکمل ها بایستی با توجه به مقدار آنها در رژیم مصرفی و نیاز سالمندان توصیه شود.
- v مصرف نان و غلات سبوس دار را افزایش دهید.
- v از مصرف چای تا ۲ ساعت بعد از غذا اجتناب نمایند و در صورت امکان از لیمو ترش تازه در کنار غذا جهت جذب بهتر آهن غذا استفاده کنند.
- از تمام گروه های غذایی استفاده نمایید و تنوع غذایی در برنامه روزانه خود داشته باشید.
