ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت و درمان، تعداد مسمومین مصرف الکل ایران را از ۱۶ شهریور تا ۸ مهر امسال، ۴۶۰ نفر اعلام کرد. موج تازه مسمومیت با الکل، این بار جان ۴۲ نفر را گرفت یا آنها را در وضعیت مرگ مغزی قرار داد و ۱۶ نفر را نابینا کرد. فقط ۲۰ نفر در استان هرمزگان فوت شدهاند و پس از آن بیشتر مسمومیتها در استانهای البرز، کهکیلویه و بویراحمد، فارس، خراسان شمالی رخ دادهاند. همزمان خبرگزاری ایسنا نوشت که در ایران، جان ۱۰۰ نفر در سال فدای مسمومیت الکلی میشود.
از نظر علمی، الکل خوراکی برای سلامت انسان مفید نیست. یک تحقیق تازه میگوید مرزی برای مقدار نوشیدن وجود ندارد و هر مقدار نوشیدن الکل میتوان بر جسم انسان اثرگذار باشد. بهعنوان مثال، مصرف درازمدت الکل میتواند کبد را نابود کند. همچنین الکل از دلایل اصلی ابتلا به چاقی، سرطان، بیماریهای قلبی و دیابت است. الکل همچنین میتواند بر حافظه و کارکرد مغز اثر بگذارد و مصرف بلندمدت آن، ظاهر آدم را متفاوت میکند و از زیبایی او میکاهد.
الکل تولید شده صنعتی که به عنوان نوشیدنی الکی در بازار فروخته میشود
الکلی که این روزها سبب مسمومیت بسیاری از شهروندان ایرانی شده است، الکل صنعتی یا متانول است که به نامهای مختلف همانند «الکل گندم» یا «الکل سفید» در ایران فروخته میشود و آن را برای مصرفهای صنعتی میسازند و میفروشند. این نوع از الکل برای خوردن انسان طراحی نشده است و در مدت ۲۴ ساعت پس از نوشیدن الکل صنعتی، سوءمصرف (اوردوز) آن میتواند باعث کوری، بیهوشی، سکته و مرگ مغزی شود.
بسیاری از افراد هم الزاما آگاهانه الکل صنعتی نمینوشند. در برخی موارد، در بازار زیرزمینی، مشروبات الکلی بستهبندی شده و به فروش میرسد که برخی آن را به اشتباه خریداری میکنند. به طور مثال، مشروبات الکی تقلبی که ممکن است دارو به آن اضافه شده باشد. داروهایی که اثر مشروب را بیشتر میکند ولی فرد را در خطر سوءمصرف (اوردوز) قرار میدهد. یا شاید سم ناشی از مصرف الکل، از چوب همراه میوه، به شراب دستساز راه یابد.
قاچاق نوشیدنیهای الکلی به ایران را فراتر از ۴۰۰ میلیون لیتر در سال تخمین زدهاند. این درحالیست که آمار رسمی از تولید خانگی نوشیدنیهای الکلی موجود نیست. بنا به گفته برخی خبرگزاریها، ایران از لحاظ درصد تخمینی مصرفکنندگان الکل، در رتبه ۱۶۶ام جهان قرار دارد ولی از نظر حجم مصرف و آن هم برابر آمارهای یک دهه پیش سازمان بهداشت جهانی، در رتبه ۱۹ام جهان قرار دارد.
میگویند الکل خوراکی است ولی در عمل یک سم است
متانول یا الکل چوب، نام خود را مدیون رابرت بویل است. شیمیدانی که چهارصد سال پیش آن را از تقطیر چوب به دست آورد. هرچند این الکل را در گذشته، از جمله در مصر باستان هم تولید میکردند. بهرغم مصارف صنعتی متعدد، نوشیدن آن در بدن میتواند کبد را تبدیل به یک کارخانه سمسازی کند.
در مدت نزدیک به ۱۲ ساعت پس از نوشیدن متانول، کبد در جریان هضم آن، فرمالوئید، اسید فرمیک و فرمات تولید میکند که این سه ماده شیمیایی در شویندهها یا در سم حشرات، یافت میشود. این شویندهها ضدعفونی کننده هستند، ولی در بدن سمی میشوند که در ابتدا روی بینایی و اندامهای داخلی مثل کلیه و کبد تاثیر میگذارند. همچنین سیستم عصبی بدن را هم مختل میکنند. در برخی موارد، فرد آنقدر دیر به سراغ بیمارستان میرود که دیگر کار از کار گذشته است. مهمترین درمان مسمومیت به الکل صنعتی، مراجعه به موقع به پزشک و بیمارستان است. داروهای موجود اگر بهموقع استفاده شوند، یا فرد اگر در فاصلهای کوتاه دیالیز شود، میتواند زنده بماند.
مشکل اصلی در ایران، نبود زیرساخت قانونی برای کنترل بازار نوشیدنیهای الکلی است. چون عرضه و مصرف نوشیدنیهای الکلی ممنوع و حرام است. نوشیدنیهای الکلی یا خانگی و دستسازهستند و یا به شکل قاچاق وارد کشور شده است. بههمینعلت، نمیتوان مقرراتی بر عرضه و مصرف آن وضع کرد و آن را از دسترس کودکان دور نگه داشت و نسبت به مصرف آن در جامعه آموزش داد. بهرغم اینکه در ایران هزاران نفر الکلی زندگی میکنند و دستکم ۱۵۰ مرکز رهایی از اعتیاد به الکل در کشور فعال هستند.