اهدای خون

از آنجا که ازهر سه نفرمردم دنیا ،یک نفر در طول زندگی احتیاج به تزریق خون و فرآورده های خونی پیدا می کند.شاید بتوان گفت که”اهدای خون “به عبارتی یعنی” اهدای زندگی“.
ازجمله مواردی که در آن فرد نیاز به خون پیدا می کند عبارتست از:

– زمان بروز حوادث و سوانح گوناگونی نظیر تصادفات رانندگی، سوختگی ها و اعمال جراحی
– خانم های باردار در حین زایمان،
– نوزادان مبتلا به زردی ناشی از ناسازگاری خون مادر و جنین
– بیماران سرطانی که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار دارند
– بیماران تالاسمی و هموفیلی که برای بهره مندی از یک زندگی نسبتاً طبیعی برای تمامی عمر به شکل منظم خون یا فرآورده های خونی دریافت نمایند
– بیماران دیالیزی
– پیوند اعضا
– کم خونی های مزمن
– و همچنین عدم وجود جایگزین مناسب برای خون، محدود بودن مدت زمان نگهداری خون و فرآورده های خونی، همیشگی بودن نیاز به خون و فرآورده های آن سبب شده تا اهدای خون از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار شود.

اهدای خون را می توان به ۲ دسته آلوژنیک و اتولوگ تقسیم کرد :

۱- اهدای خون آلوژنیک(غیر خودی)
افرادی که خونشان را برای دیگران اهدا می کنند در این گروه قرار می گیرند
۲- اهدای خون اتولوگ(خودی)
در این روش افراد خونشان را برای استفاده خودشان نگهداری می کنند، وتا زمانی که وی به آن احتیاج دارد در شرایط مناسبی نگهداری می شود. اتولوگ برای بیمارانی که جهت عمل های جراحی اختیاری آماده می شوند، قابل ا نجام است. در این روش بیمار باید توسط پزشک معاینه شود تا از سلامت خود اطمینان حاصل نماید. بیمارانی که از خون خود استفاده می کنند ایمن ترین خون ممکنه را به خود تزریق می کنند. خطرات احتمالی ( به واسطه اجزاء خون مانند گلبول های سفید، پلاکت ها و پروتئین سرم ) با تزریق خون اتولوگ حذف می شود.

شرایط اهدای خون

برای انجام اهدای خون شرایطی در نظر گرفته می شود که طی آن هم بیمار گیرنده خون مصون باشد و هم فرد اهدا کننده صدمه ای نبیند.به همین دلیل پزشک قبل از اهدای خون سوابق پزشکی فرد اهداکننده را بررسی می کند در صورتی که فرد تمامی شرایط لازم برای اهدای خون را داشته باشد می تواند خون اهدا کند.ازجمله این شرایط موارد زیر می باشد:
– حداقل وزن ۵۰ کیلوگرم
– سن بین ۱۷تا۶۵سال
– فشار خون بین ۹۰تا ۱۸۰ میلی متر جیوه
– حداقل هموگلوبین خون ۱۲.۵گرم دردسی لیتر
– تعداد نبض بین ۵۰تا۱۰۰ضربه دردقیقه
– درجه حرارت بدن نباید بیشتر از ۳۷.۵ درجه سانتیگراد باشد
– حداقل فاصله بین دو اهدا ۸ هفته کامل می باشد

موارد منع اهدای خون

– آزمایش مثبت برای ویروس ایدز
– استفاده از مواد مخدر تزریقی در گذشته
– روابط جنسی نامطمئن
– کاهش وزن بدون علت ( ۵ کیلوگرم یا بیشتر در عرض ۲ ماه گذشته )
– تعریق شبانه ( بطوریکه ملحفه خیس شود ) بیش از یک هفته متوالی
– سابقه صرع یا تشنج
– جراحی در شش ماه اخیر
– دیابت
– مصرف برخی داروها
– تورم غدد لنفاوی که بیش از یکماه طول کشیده باشد .
– تب بیش از ۳۸ درجه سانتی گراد که برای روزها و ماهها طول کشیده
– اسهال مزمن ( بیش از یکماه)
– چنانچه فرد داروی ضد مالاریا مصرف کرده باشد تاسه سال پس از خاتمه درمان نباید خون خود را اهدا کند واگر مسافرت به مناطق مالاریا خیز داشته باشد تا یکسال نباید خون اهدا کند.

گروه های خونی

به دلیل داشتن گروه های خونی متفاوت درافراد، همه نمی توانند به یکدیگر خون اهدا کنند وهمه افراد نیز توانایی دریافت خون از هر کسی را ندارند گروه های خونی به چهار دسته AB ،B ،A و O تقسیم می شوند که این تقسیم بندی بر اساس نوع پادگن موجود در گلبول های قرمز خون می باشد.
آنتی بادی یا پادتن پروتئین هایی هستند که سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و خنثی کردن عوامل بیگانه مانند باکتریها و ویروسها از آنها استفاده می کند. هر آنتی بادی(پادتن) قادر به شناسایی یک آنتی ژن (پادگن) خاص می باشد.
آنتی ژن یا پادگن ماده ای است که پاسخ ایمنی بدن را تحریک و تولید پادتن خاص خود را سبب می گردد.

درگروه خونی A: آنتی ژن A روی سطح گلبولهای قرمز حضور دارد،در خون آنتی بادی ضد B در گردش است.

درگروه خونی B: آنتی ژن B روی سطح گلبولهای قرمز حضور دارد،در خون آنتی بادی ضد A در گردش است.

درگروه خونی AB:هر دو آنتی ژن های A و B روی سطح گلبولهای قرمز حضور دارد،خون فاقد هرگونه آنتی بادیهای ضد A و B است.

درگروه O: سطح گلبولهای قرمز فاقد هرگونه آنتی ژن های A و یا B است، اما در خون هر دو آنتی بادی های ضد A و B در گردش است.

از توضیحات بالا نتیجه می گیریم که :

–گروه خونی A: می تواند به گروه های AB و A خون اهدا کند و از گروه های خونی A و O خون دریافت کند.

– گروه خونی B: می تواند به گروه های AB و B خون اهدا کند و از گروه های خونی B و O خون دریافت کند.

– گروه خونی AB: تنها می تواند به گروه خونی AB خون اهدا کند ،ولی از تمام گروه ها ی خونی می تواند خون دریافت کند.

– گروه خونی O: به تمام گروه های خونی می تواند خون اهدا کند، اما فقط می تواند از گروه خونی O خون دریافت کند.

قبل ازاهدای خون

– خوردن یک غذای مناسب
– نوشیدن میزان بیشتری آب نسبت به روزهای گذشته
– درصورت امکان، خودداری از خوردن آسپرین به مدت ۴۸ ساعت قبل از اهدای خون
– به یاد داشتن نام ومقدار داروهای مصرفی

مرحله اهدای خون

دراین مرحله ابتدا فرم ثبت نام توسط بیمار تکمیل می گردد سپس بیمار به چند سؤال در ارتباط با سلامتی خود پاسخ می گوید و معاینه بالینی ساده شامل: اندازه گیری فشارخون، دمای بدن و نبض به علاوه یک نمونه خون برای تشخیص کم خونی از بیمار انجام می شود. اهداء کننده روی تخت دراز کشیده و محل خونریزی توسط ماده آنتی سپتیک، ضدعفونی می شود و سپس خونگیری به عمل می آید . وسایل مورد استفاده، یکبار مصرف و استریل هستند. به طور کلی اهدای خون یک روند ساده و ایمن است.

بعد از اهدای خون

– نوشیدن مایعات بیشتر تا چند ساعت بعد از اهدای خون
– خودداری از کشیدن سیگار برای نیم الی یک ساعت بعد از اهدا
– اگر در محل اهدای خون (بازو) خونریزی وجود دارد دست را ۳ تا ۵ دقیقه بالا گرفته و فشار دهید.
– فعالیت های معمول را می توان بعد از نیم ساعت از سر گرفت.ولی در هر حال از هرگونه فعالیت شدید در ادامه روز خودداری شود.
– اگرخونمردگی یا خونریزی در زیر پوست مشاهده شود در۲۴ساعت اول باید از کمپرس سرد برای محل مذکور استفاده شود وبعداز ۲۴ ساعت اول ،استفاده از کمپرس گرم دررفع علائم کمک می کند.
– و به طور کلی اگر فرد بعد از اهدای خون حال خوبی نداشته باشد، می تواند با مرکز انتقال خون محل خود تماس گرفته وبا پزشک و یا پرستار حاضر در مرکز مشاوره کند.