حمایت‌های تغذیه‌ای را از بیمار دریغ نکنید
همه ما برای ادامه حیات به تغذیه احتیاج داریم. داشتن برنامه غذایی مناسب علاوه بر آنکه باعث تامین نیازهای مبرم انسان به موادمغذی برای انجام امور حیاتی، رشدونمو بافت‌های مختلف و ترمیم آسیب‌ها میشود، سیستم ایمنی بدن را نیز برای مقابله موثر با عوامل بیماری‌زا تقویت می‌کند.
در طول بیماری نیاز به موادمغذی افزایش پیدا می‌کند و تامین انرژی، پروتئین، انواع ویتامین‌ها و سایر املاح و موادمعدنی، برای غلبه بر بیماری بیشتر میشود اما اغلب اختلال در جذب مواد، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ امکان دریافت موادمغذی به میزان لازم را از بیمار سلب کند.
در این صورت اگر نیازهای تغذیه‌ای بیمار تامین نشود، بدن استفاده از ذخایر چربی و پروتئین را آغاز می‌کند بنابراین به مرور تحلیل می‌رود، وزن خود را از دست می‌دهد و دچار لاغری مفرط میشود. همچنین به دلیل بروز سوءتغذیه، میزان کارایی و اثرگذاری بسیاری از داروهای مصرفی کاهش می‌یابد و در نتیجه بهبود بیمار دچار اختلال میشود.
این موضوع می‌تواند علاوه بر افزایش دوره نقاهت، بیمار را در معرض عفونت‌ها قرار دهد. همچنین باعث تحمیل بار احساسی و عاطفی شدید و یاس و ناامیدی به خانواده بیمار و افزایش هزینه‌های درمانی وی خواهد شد. ضمن آنکه سایر بیمارانی که در صف انتظار بستری در بخش‌های شلوغ از جمله آی‌سی‌یو هستند، از دریافت به موقع خدمات درمانی محروم می‌‌مانند.
بنا بر گزارش‌های جهانی، ۵۰-۳۰ درصد بیماران در زمان پذیرش در بیمارستان به سوءتغذیه پروتئین-انرژی مبتلا هستند و در ۳۰-۲۵ درصد آنها طی اقامت در بیمارستان، این مشکل گسترش خواهد یافت. در واقع در عموم کشورهای در حال توسعه یا توسعه‌نیافته، بیش از ۵۰ درصد بیماران طی اقامت در بیمارستان با کمبود برخی از موادغذایی مواجه میشوند.
حمایت تغذیه‌ای از دیدگاه کادر درمانی، بیمار و خانواده او مانند مصرف دارو الزامی است و باید هرچه سریع‌تر این حمایت براساس برآوردهایی که با استفاده از فرمول‌های علمی انجام میشود، شروع شود.
در صورتی که بیمار به دلایل مختلف امکان خوردن و بلع ندارد (مانند بیمارانی که از سطح هوشیاری مناسب برخوردار نیستند یا دچار سکته مغزی شده‌اند)، معمول‌ترین روش برای رساندن موادغذایی به بدن او، استفاده از غذاهای فرموله است. در این روش تمام موادغذایی و آب مورد نیاز، با ارزش غذایی مشخص و کنترل‌شده از طریق لوله و معمولا از راه بینی-معده‌ای وارد دستگاه گوارش بیمار میشود.
این غذای فرموله، براساس نیاز بیماران و با فرمولاسیون دارویی، محتوی انواع موادمغذی ضروری اعم از کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین، ریزمغذی‌ها نظیر انواع ویتامین‌ها و سایر موادمعدنی کمیاب است و برخلاف شیوه تغذیه آشپزخانه‌ای، از وضعیت بهداشتی غذا و استریل بودن آن نیز می‌توان اطمینان کامل داشت. رفع سوءتغذیه بیماران بستری در بیمارستان، خصوصا بیماران با وضعیت بحرانی و حاد، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کادر درمانی است.
دکتر منصور رستگارپناه
استادیار و متخصص داروسازی بالینی مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران
