این بیماری بنام بیماری عروقی آرتریواسکلروتیک نیز شناخته می شود. تصلب شرایین، جریان خون را در سراسر بدن مختل کرده و بدن را در معرض خطر ابتلا به عوارض جدی قرار می دهد. شریان ها خون پمپاژ شده توسط قلب را حمل می کنند. آسیب به سلول های پوشاننده این شریان ها سبب ایجاد تصلب شرایین می شود. این بیماری، تنگی شریان ها در اثر تشکیل پلاک بر روی دیواره های شریان است.
شریان ها خون را از قلب به دیگر نواحی بدن می برند. این عروق توسط یک لایه نازک سلولی پوشیده می شوند که این لایه آن ها را نرم نگه داشته و به خون اجازه می دهد تا به آسانی جریان یابد. این لایه، اندوتلیوم نامیده می شود. تصلب شرایین هنگامی شروع می شود که اندوتلیوم آسیب دیده و به نوع مضری از کلسترول اجازه می دهد تا بر روی دیواره شریان تشکیل شود. بدن نوعی از سلول های خونی سفید را می فرستد تا این کلسترول را پاک کنند اما گاهی اوقات، سلول ها در محل تحت تاثیر به دام می افتند.
با گذشت زمان، یک پلاک حاوی کلسترول، ماکروفاژها، کلسیم و دیگر مواد خونی ساخته می شود. گاهی اوقات، هنگامی که پلاک به اندازه معینی می رسد، رشد آن متوقف شده و هیچ مشکلی را برای فرد ایجاد نمی کند. با این حال، گاهی اوقات نیز پلاک سبب گرفتگی شریان شده و جریان خون را در بدن مختل می کند. این وضعیت احتمال تشکیل لخته های خونی را افزایش می دهد که می تواند به شرایطی مرگ آور منجر شود.
در برخی موارد، در نهایت پلاک شکسته می شود. در صورتی که این اتفاق بیفتد، پلاکت ها در آن ناحیه جمع شده، به یکدیگر چسبیده و لخته های خونی را تشکیل می دهند. این وضعیت می تواند سبب مسدود شدن شریان شده و به عارضه ای کشنده مانند سکته مغزی و حمله قلبی منجر شود. این بیماری می تواند تمامی شاخه های شریانی را تحت تاثیر قرار دهد اما به طور کلی شریان های بزرگ تر و با فشار خون بیشتر را درگیر می کند.
علائم
اولین نشانه های تصلب شرایین می توانند در دوره نوجوانی تشکیل شوند. در این هنگام خطوطی از سلول های سفید خون بر روی دیواره شریان دیده می شود. اغلب اوقات، تا زمانی که پلاک پاره نشده و یا جریان خون بسیار محدود نشده باشد علائمی وجود ندارند. معمولا، بروز این شرایط سال ها به طول می انجامد. علائم به شریانی بستگی دارند که تحت تاثیر قرار گرفته است.
علائم تنگی در شریان های کاروتید
شریان های کاروتید به مغز خون رسانی می کنند. محدود شدن جریان خون می تواند به سکته مغزی منجر شود. همچنین ممکن است، در نتیجه وجود تصلب شرایین در این ناحیه فرد طیفی از علائم را تجربه کند. از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-ضعف
-سختی در تنفس
-سردرد
-بی حسی صورت
-فلجی
علائم تنگی در شریان های کرونری
درد قفسه سینه می تواند نشانه تصلب شرایینی باشد که شریان های کرونری را تحت تاثیر قرار می دهد. شریان های کرونری به قلب خون رسانی می کنند. هنگامی که جریان خون به قلب محدود می شود، این وضعیت می تواند سبب ایجاد آنژین و حمله قلبی شود. علائم این وضعیت شامل موارد زیر می شوند:
استفراغ
اضطراب شدید
درد قفسه سینه
سرفه کردن
احساس غش
#علائم تنگی در شریان های کلیوی
شریان های کلیوی به کلیه ها خون رسانی می کنند. در صورتی که جریان خون به کلیه محدود شود، خطری جدی در ارتباط با ابتلا به بیماری کلیوی مزمن به وجود خواهد آمد. فردی مبتلا به انسداد شریان کلیوی ممکن است موارد زیر را تجربه کند:
از دست دادن اشتها
تورم در دست و پا
سختی در تمرکز کردن
درمان
درمان تصلب شرایین برای جلوگیری از بروز عوارض آن ضروری است. گزینه های درمانی می توانند شامل تغییرات در سبک زندگی، دارو های مختلف و مداخلات جراحی شوند. با این حال ضروری است، پزشک تصلب شرایین را به درستی تشخیص دهد تا از بازگشت شریان ها به حداکثر توانایی خود اطمینان حاصل شود.
تشخیص
افرادی که در معرض خطر ابتلا به تصلب شرایین قرار دارند باید آزمایش شوند زیرا تا زمانی که بیماری قلبی عروقی به وجود نیامده است، علائم نمایان نخواهند شد. تشخیص بر اساس سابقه پزشکی، نتایج آزمایش ها و یک معاینه فیزیکی انجام خواهد گرفت. دیگر آزمایش ها شامل موارد زیر می شوند:
آزمایش های خون
این آزمایش ها مقدار قند، چربی و پروتئین موجود در خون را بررسی می کنند. در صورتی که مقادیر بالایی از این موارد در خون وجود داشته باشند، این وضعیت می تواند بیانگر وجود خطر بالای ابتلا به تصلب شرایین باشد.
معاینه فیزیکی
پزشک با استفاده از یک استتوسکوپ (گوشی پزشکی) به شریان های فرد گوش می دهد تا در صورت وجود یک صدای غیر طبیعی و ((وووش)) مانند آن را تشخیص دهد. این صدا در نتیجه جریان خون نابرابر به وجود می آید. در صورتی که این صدا شنیده شود، می تواند بیانگر وجود پلاکی باشد که جریان خون را مسدود کرده است. همچنین، احتمال دارد یک ضریان بسیار ضعیف در محلی که شریان تنگ شده است وجود داشته باشد. گاهی اوقات، هیچ ضربان قابل تشخیصی وجود ندارد.
یک عضو که تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته است می تواند فشار خونی داشته باشد که به طور غیر عادی پایین است. ممکن است در پشت زانو یا در شکم توده ای ضربان دار وجود داشته باشد که بیانگر وجود آنوریسم است. در جایی که جریان خون محدود می شود، ممکن است زخم ها به خوبی التیام نیابند. ممکن است پزشک چنین زخم هایی را در بدن بیمار جستجو کند.
سونوگرافی (فراصوت)
یک اسکن فراصوت می تواند فشار خون بخش های مجزای بدن را بررسی کند. تغییر در فشار خون بیانگر محلی است که جریان خون در آن جا مسدود شده است.
سی تی اسکن
این مورد می تواند برای یافتن شریان هایی استفاده شود که سخت و تنگ شده اند. معمولا پزشک به کسانی که در معرض ابتلا به تصلب شرایین قرار دارند توصیه می کند تا سبک زندگی خود را تغییر داده و وزنی مناسب داشته باشند. در برخی موارد، درمان می تواند شامل مصرف دارو یا جراحی شود.
گزینه های درمانی
طیف روش های درمانی تصلب شرایین شامل موارد زیر می شوند:
تغییرات سبک زندگی
این تغییرات بر روی مدیریت وزن، فعالیت جسمانی و داشتن یک رژیم غذایی سالم تمرکز دارند. پزشک می تواند مصرف غذا های سرشار از فیبر محلول و محدود کردن مصرف چربی های اشباع، سدیم و الکل را توصیه کند.
دارو
دارو های ضد پلاکت می توانند از تشکیل پلاک پیشگیری کرده و یا به جلوگیری از تشکیل لخته های خونی کمک کنند. دیگر دارو ها مانند استاتین ها، می توانند برای کاهش کلسترول تجویز شوند. همچنین، دارو های مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین می توانند به کاهش فشار خون کمک کنند.
جراحی
موارد شدید تصلب شرایین می توانند توسط فرایند های جراحی مانند آنژیوپلاستی یا پیوند بای پس عروق کرونر درمان شوند. آنژیوپلاستی شامل منبسط کردن شریان و باز کردن انسداد می شود تا به این ترتیب خون بتواند دوباره به طور مناسب جریان داشته باشد.
پیوند بای پس عروق کرونر یک نوع دیگر از جراحی است که می تواند با استفاده از شریان هایی در دیگر نواحی بدن و پیوند آن ها برای دور زدن شریان های قلب، جریان خون را به قلب افزایش بخشد.
جلوگیری از تصلب شرایین
پیشگیری از ابتلا به تصلب شرایین یکی از بهترین راه های درمان این بیماری است. اقدامات محدود کننده خطر تشکیل پلاک شامل موارد زیر می شوند:
رژیم غذایی
باید از مصرف چربی های اشباع اجتناب شود، زیرا این مواد می توانند سبب افزایش میزان کلسترول بد شوند. مواد غذایی که در پایین آمده اند سرشار از چربی های غیر اشباع بوده و می توانند به پایین نگه داشتن میزان کلسترول بد کمک کنند:
روغن زیتون
آووکادو
گردو
ماهی روغنی
آجیل ها
دانه ها
ورزش کردن
ورزش کردن میزان تناسب اندام بدن را بهبود بخشیده، فشار خون را کاهش داده و به کاهش وزن کمک می کند.
عدم مصرف سیگار
سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر اصلی برای تصلب شرایین بوده و سبب افزایش فشار خون می شود. افراد سیگاری باید هر چه سریع تر سیگار را ترک کرده و قرار ملاقاتی با پزشک خود ترتیب دهند تا در ارتباط با روش های ترک سیگار و مدیریت علائم ناشی از عدم مصرف آن با او مشورت کنند.
عوامل
عوامل مشخصی می توانند سبب آسیب به ناحیه داخلی شریان شده و منجر به تصلب شرایین شوند، این عوامل شامل موارد زیر می شوند:
فشار خون بالا
سطوح بالای کلسترول
مصرف سیگار
مقادیر بالای قند در خون
تفاوت آترواسکلروز با آرتریواسکلروز
آرتریواسکلروز و آترواسکلروز بیماری های متفاوتی هستند. آرتریواسکلروز به سختی یا سفت شدن دیواره شریان ها گفته می شود. آترواسکلروز به تنگی شریان ها در اثر تشکیل پلاک گفته می شود. آترواسکلروز یک نوع خاص از آرتریواسکلروز می باشد. تمامی افرادی که به آترواسکلروز مبتلا هستند به آرتریواسکلروز نیز دچار اند اما آن هایی که به آرتریواسکلروز مبتلا هستند الزاما به آترواسکلروز ابتلا ندارند. با این وجود، هر دوی این اصطلاحات به صورت متداول با معنایی یکسان استفاده می شوند.
عوارض
آترواسکلروز می تواند به عوارضی جدی و بلند مدت منجر شود. این بیماری می تواند به صورت مستقیم در بیماری های شریان های کرونری، کاروتید و محیطی نقش داشته باشد. در این بیماری شریان های قلبی، شریان های نزدیک به قلب تنگ می شوند. بیماری شریان های کاروتید و بیماری شریان های محیطی به ترتیب شریان های نزدیک به مغز و شریان های خون رسان به اعضای بدن را به همان گونه تحت تاثیر قرار می دهند. این بیماری ها می توانند به طیفی از عوارض خطرناک از جمله موارد زیر منجر شوند:
بیماری و نارسایی قلب
در این موارد، ممکن است قلب قادر به پمپاژ خون کافی به سرتاسر بدن نبوده و یا به مقدار لازم از خون پر نشود.
حمله قلبی
این مورد یک وضعیت پزشکی اورژانسی است که در آن جریان خون مسدود می شود. این وضعیت می تواند زندگی فرد را تهدید کند.
نارسایی کلیوی
در صورتی که کلیه ها مقادیری کافی از خون دریافت نکنند، ممکن است عملکرد آن ها متوقف شود.
آنوریسم
این یک بیماری جدی است که در آن دیواره های یک شریان متورم شده و گاهی اوقات پاره می شوند که در این صورت می توانند یک خونریزی داخلی و کشنده را رقم بزنند.
سکته مغزی
سکته مغزی یک وضعیت پزشکی اورژانسی است که در آن جریان خون رونده به مغز مسدود شده و مغز اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت نمی کند. چنین وضعیتی می توانند سبب مرگ سلول های مغزی شود.
آریتمی
آترواسکلروز می تواند به تپش قلب و ریتم های غیر عادی قلبی منجر شود.
عوامل خطر
برخی افراد احتمال بالاتری برای ابتلای به این بیماری دارند. این افراد دارای عواملی مانند موارد زیر هستند:
دیابت
افرادی که به دیابتی کنترل نشده مبتلا بوده و میزان قند (گلوکز) خون آن ها به دفعات زیادی بالا می رود، احتمال بیشتری برای ابتلا به تصلب شرایین دارند.
ژنتیک
افرادی که یکی از والدین، خواهر یا برادر آن ها به بیماری قلبی عروقی یا تصلب شرایین مبتلاست نسبت به دیگران احتمال بسیار بالاتری جهت ابتلا به تصلب شرایین دارند.
آلودگی هوا
به نظر می رسد، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا خطر تشکیل توده های کلسترول در شریان های کرونری را بیشتر می کند.
نکته: افرادی که در معرض این عوامل خطر قرار دارند، باید به طور ویژه ای در ارتباط با داشتن یک رژیم غذایی کم چرب و کم نمک و همچنین اجتناب از مصرف تنباکو مراقب باشند.
