پروبیوتیک ها را بیشتر بشناسید
فلور روده انسان حاوی انواع مختلفی از باکتریها است. بسیاری از این باکتریها برای گوارش بهینه غذا مفیدند. دستهای از این باکتریها که به باکتریهای پروبیوتیک معروف هستند، علاوه بر کمک به گوارش، مولکولهای پیچیده و ترکیباتی مانند ویتامینها و آنتی بیوتیکهای مختلف را تولید میکنند که برای بدن مفید میباشد. منبع باکتریهای پروبیوتیک لبنیات و میوهها هستند
پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های مفیدی هستند که در روده انسان زندگی می کنند. پروبیوتیک ها می توانند به عنوان دارو برای درمان انواع خاصی از بیماری ها و یا به صورت مکمل برای حفظ سلامتی فرد مصرف شوند . تعریفی که سازمان بهداشت جهانی WHO از پروبیوتیک ها ارائه می دهد، پروبیوتیک ها میکروارگانیسم هایی هستند که وقتی به میزان مناسب مصرف شوند اثرات مفیدی روی سلامت فرد دارند.(میکروارگانیسم ها ارگانیسم هایی کوچکی هستند مثل باکتری ها، ویروس ها و مخمرها که فقط زیر میکروسکوپ قابل دیده شدن هستند.) پروبیوتیک ها با پری بیوتیک ها متفاوتند.
نقش پروبیوتیکها
روده انسان حاوی انواع بسیاری از باکتریها (مفید_مضر وخنثی) است؛ که باید توازن باکتریهای روده در بدن انسان برقرارباشد در غیر این صورت علاوه بر مختل شدن وظایف فلور روده باعث آکنه، آلرژی غذایی، خستگی مفرط، افسردگی، سردرد و … میشود. البته لازم است ذکر شود که در افراد سالم باکتریهای مفید غالب هستند. باکتریهای مفید در تولید ترکیبات مورد نیاز بدن مانند ویتامینها و اسیدها ی آلی نقش مؤثری به عهده دارند. در مقابل، باکتریهای مضر ترکیبات سمی و سرطان زا تولید میکنند؛ بنابراین اگر باکتریهای مضر در روده غالب بشوند نه تنها ترکیبات مغذی و ضروری تولید نمیشوند بلکه میزان ترکیبات مضر نیز افزایش مییابد.
پروبیوتیک ها در غذاها و یا مکمل های غذایی(به صورت کپسول، قرص و پودر) وجود دارند. مثلا غذاهایی مثل ماست، شیر تخمیر شده و یا غیر تخمیر شده و محصولات سویای تخمیر شده حاوی پروبیوتیک ها هستند. اکثر پروبیوتیک ها باکتری هستند.
در دستگاه گوارش نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند میزان این باکتری ها بالا است که باعث محافظت نوزاد از بیماری های مختلف می شود. بعضی از انواع مخمرها هم خواص پروبیوتیکی دارند.
شمار میکروارگانیزمهای موجود در روده ۱۰ برابر کل سلولهای بدن فرد میباشد. باکتریها بخش عمده فلور روده را به خود اختصاص دادهاند، بطوری که ۳۵تا۵۰ درصد قولون (روده بزرگ) از باکتریها تشکیل یافته است. ۶۰درصد توده مدفوع راباکتریها تشکیل میدهند.
چیزی حدود ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ گونه میکروارگانیسم مختلف در رودهها زیست میکنند. مخمرها نیز بخش کوچکی از این فلور را به خود اختصاص دادهاند. ۴۰۰ تا ۸۰۰ گونه باکتری در رودهها بسر میبرند. عمده باکتریهای روده باریک «گرم مثبت» هستند، اما باکتریهای روده بزرگ «گرم منفی» میباشند. روده بزرگ از لحاظ متابولیکی یکی از فعالترین عضوهای بدن بشمار میآید.
فواید مصرف پروبیوتیک ها:
دلایل مختلفی وجود دارد که می تواند نشان دهد پروبیوتیک ها برای سلامتی فرد مفیدند:
باتوجه به اینکه میکروب ها همه جا وجود دارند، در بدن انسان، سطح پوست، در دستگاه گوارش، باکتری های مفید می توانند همراه سیستم ایمنی بدن در از بین بردن باکتری های مضر موثر باشند. همچنین می توانند به هضم و جذب غذاها و مواد مغذی کمک کنند. باکتری هایی که در دستگاه گوارش هر فرد زندگی می کند متفاوت هستند. تقابل بین بدن فرد و میکروارگانیسم و همینطور بین خود میکروارگانیسم ها باهم می تواند تامین کننده سلامت فرد باشد.
اختلال در عمکرد میکروارگانیسم ها ممکن است از دو طریق ایجاد شود :
آنتی بیوتیک ها می توانند در دستگاه گوارش علاوه بر باکتری های مضر، باکتری های مفید را هم از بین ببرند. بعضی از افراد برای از بین بردن عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها مثل نفخ، دل درد، اسهال و … از پروبیوتیک ها استفاده می کنند. همچنین بعضی ها برای از بین بردن علائم بیماری عدم تحمل لاکتوز از این ترکیبات استفاده می کنند.(بیماری عدم تحمل لاکتوز بیماری است که به دلیل کمبود و یا نبود آنزیم لاکتاز، دستگاه گوارش قادر به هضم و استفاده از قند شیر نیست و در نتیجه بعد از مصرف شیر عوارض گوارشی ایجاد می شود.)
باکتری های مضر مثل باکتری های بیماری زا، مخمرها، قارچ ها و انگل ها می تواند تعادل میکروبی دستگاه گوارش را بر هم بزنند. مطالعات نشان می دهند پروبیوتیک ها می تواند از رشد و فعالیت میکروارگانیسم های مضر در بیماری هایی مثل اسهال عفونی، سندروم روده تحریک پذیر، بیماری های التهابی روده(مثل کولیت اولسراتیو و بیماری کرون)، عفونت هلیکوباکتر پیلوری(عامل بیماری زخم معده)، عفونت های واژینال، عفونت معده و دستگاه تنفسی و عفونت های پوستی جلوگیری کنند.
منافع مصرف پروبیوتیکها
۱-کاهش مقاومت لاکتوز. چراکه (LAB) باعث تبدیل لاکتوز به اسید لاکتیک میگردد.
۲-جلوگیری از سرطان کولون، روده باریک، کبد و پستان.
۳-کاهش کلسترول خون و میزان جذب آن از روده (با تجزیه صفرا در روده)
۴-کاهش فشار خون.
۵-بهبود و تقویت سیستم ایمنی و جلوگیری از عفونتها.
۶-درمان و پیشگیری از اسهال حاد.
۷-کاهش التهابات رودهای.
۸-کاهش آلرژی غذایی و یا اگزما در کودکان.
۹-بهبود جذب مواد معدنی و ویتامینها.
۱۰-بهبود علایم نشانگان روده تحریک پذیر و کولیت (ورم مخاط روده بزرگ)
۱۱-جلوگیری از رشد و تکثیر باکتریهای مضر.
۱۲-درمان و پیشگیری ازعفونتهای مخمری مهبل، اسهال مرتبط با مصرف آنتی بیوتیکها، آفت دهان، پوسیدگی دندانها، ورم مهبل (واژینیت)، پای ورزشکاران، عفونتهای قارچی، برفک (کاندیدیاز دهانی).
۱۳-بهبود عمل گوارش و جذب مواد غذایی.
۱۴-کمک به ساخت ویتامینهای گروه B و K.
نظر محققان:
دانش محققان در زمینه اثرات بالقوه پروبیوتیک ها در پیشگیری و درمان بیماری ها هنوز در مراحل اولیه است.
پروبیوتیک ها دارای اثرات زیر هستند:
درمان اسهال(شواهد بسیاری در مورد اثرات مفید پروبیوتیک ها در درمان اسهال مخصوصا اسهال ناشی از روتاویروس ها که شایع ترین عامل ویروسی اسهال در کودکان است، وجود دارد.)
پیشگیری و درمان عفونت های دستگاه ادراری و یا عفونت های واژینال.
درمان سندروم روده تحریک پذیر.
جلوگیری از عود مجدد سرطان مثانه.
کوتاه کردن طول مدت عفونت های ناشی از کلستردیوم دیفیسیل که از علل عفونتهای رودهای بیمارستانی است.
نسل جدید محصولات لبنی
در حال حاضر فرآوردههای پروبیوتیکی مختلفی در جهان تولید و عرضه میشوند. انواع نوشیدنیهای پروبیوتیک، شیر، انواع پنیر، دوغ و ماست نوشیدنی، ماست سفت یا هم زده، بستنی، خامه ترش، شیر بدون چربی و نوشیدنیهای به دست آمده از دوغ، کره از جمله این محصولات هستند. ماست یکی از محصولاتی است که به عنوان یک فرآورده پروبیوتیک بالقوه، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
ماست پروبیوتیک علاوه بر تأمین باکتریهای زنده، مواد مغذی با ارزشی هم چون کلسیم و پپتیدهای بیولوژیک در اختیار بدن قرار میدهند. بر این اساس بازار ماستهای پروبیوتیکی در سراسر جهان رشد زیادی را نشان میدهد، به طوری که بخش قابل ملاحظهای از ماستهای عرضه شده حاوی باکتریهای پروبیوتیک است. سهم این نوع ماستها در اروپا بین ۵ تا ۲۰ در صد بازار برآورد میشود. در فرانسه نیز ۱۰ درصد ماستها ی عرضه شده از نوع پروبیوتیکی است و تولید این محصولات سالانه ۳ درصد افزایش مییابد. کلیه فرآوردههای لبنی پروبیوتیک از جمله ماست پروبیوتیک را بایستی تا هنگام مصرف، سرد نگه داشت تا هم میزان زنده ماندن باکتریهایی مفید و هم اثرات پایدار این فرآوردهها را تضمین نمود.
ماست پروبیوتیک امروزه مشتریان علاوه بر انتخاب میان ماستهای کم چرب و پر چرب، یا ماست میوهای با یک گزینهٔ دیگر هم روبه روهستند ماست پروبیوتیک.
ماست پروبیوتیک یک ماست غنی شده است که با استفاده از آن نه تنها میتوان از مزایای ماست بهره برد بلکه میتوان باکتریهای مفید و لازم را نیز از این طریق تأمین کرد. این محصول در دمایی بین ۳۸ تا ۴۵ درجه سانتی گراد تهیه میشود و منبع غنی از کلسیم و ویتامین k است و حاوی مقادیر زیادی میکروارگانیسمهای مفیدی است که به تعادل داخل بدن کمک میکند.
این ماده لبنی حاوی اسیدهای آمینه ضروری است که برای سلامت انسان مفید است. تریپتوفان یکی از این اسیدهای آمینه است که موجب جذب و ذخیره کلسیم و منیزیم میشود و در نهایت به تقویت سیستم عصبی منجر میشود.
امروزه در ایران ماست پروبیوتیک، دوغ پروبیوتیک و نوشیدنیهای حاوی پروبیوتیک در بازار با نامهای مختلفی عرضه میشود.
فواید مکملهای پروبیوتیک
در افراد سالم، مصرف محصولات پروبیوتیک حاوی باکتریهای مفید، مانند بیفیدوباکترها و لاکتوباسیلوسها، میتواند اثرات مثبتی بر سلامت انسان به همراه داشته باشد. پروبیوتیکها در حفظ تعادل و ثبات میکروبیوتای روده نقشی کلیدی دارند؛ میکروبیوتا به عملکردهای گوارشی از جمله تنظیم زمان انتقال مواد غذایی، عادات رودهایی، کنترل فراهمی زیستی (Bioavailability) مواد مغذی و تنظیم کارکرد سیستم ایمنی دستگاه گوارش کمک میکنند.
بیفیدو باکتریوم انیمالیس لاکتیس – (BB-12) نیز که نوعی باکتری گرم مثبت است با صفرا، اسید معده و هیدرولاز نمک صفرا سازگاری داشته و میزان چسبندگی بالایی به مخاط روده دارد و از این رو در قیاس با سایر گونههای بیفیدوباکترها در مقابل اسید معده و صفرا مقاومت بالایی نشان داده و میتواند به صورت زنده به رودهها رسیده و در بهبود سلامتی میزبان، ایفای نقش کند.