روی یکی از موادی است که برای رشد انسان ضروری است و جذب مقدار زیادی از این عنصر موقعی پیش می آید که مواد غذایی اسیدی در ظروف گالوانیزه پخت یا نگهداری شوند. حداکثر قدرت تحمل انسان برای این عنصر طبق نظریه FAO حدود ۲۰۰ میلی گرم در روز می باشد. همچنین گاهی در اثر نگهداری طولانی مدت غذا در ظروف آهنی قابل پوشش و ظروف زنگ زده و همچنین تهیه غذا در این ظروف آلودگی غذا با آهن به وجود می آید اما تغییر طعم و مزه این غذا معمولا مانع از مصرف آن میشود. روی برای آبکاری فلزها استفاده میشود تا از زنگ زدگی آنها جلوگیری کند.روی در آلیاژهایی نظیر برنج ، فلز ماشین تحریر و فرمولهای مختلف لحیم نقره آلمانی و…. بکار می‌رود.
روی به طور گسترده در صنعت خودرو سازی هم استفاده میشود. همچنین روی لوله‌ای به عنوان قسمتی از محتوی باطری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اکسید روی به عنوان رنگ دانه‌های سفید در رنگهای آبی و همچنین به عنوان فعال کننده در صنعت Rubber (صنعت لاستیک سازی) استفاده میشود. به عنوان پماد محافظ به صورت لایه نازکی بر روی پوست بی حفاظ صورت و بینی استفاده میشود تا از کم شدن آب پوست جلو گیری کرده و در برابر آفتاب سوختگی در تابستان و باد زدگی در زمستان از پوست محافظت کند.
روی در واکنشهای مربوط به سوخت و ساز موادی از قبیل کربوهیدراتها، پروتئینها و چربیها نقش دارد.روی در بدن به صورت یکی از اجزاء ثابت حداقل ۲۰۰ آنزیمی است که در عمل گوارش و سوخت و ساز شرکت دارند، با وجود اینکه حضور همه آنها در انسان مشخص نشده است.
همچنین قسمتی از بسیاری از مولکولهای بزرگ مانند DNA(دستور ژنتیکی سلولها) می باشد و در نتیجه برای بسیاری از اعمال حیاتی بدن ضروری است.به طور مثال، روی در آنزیمهای مربوط به انتقال دی اکسید کربن از بافتهای بدن به ریه ها، آنزیم تجزیه کننده پروتئین در شیره گوارشی و آنزیم مرتبط با سوخت و ساز استخوان، قلب، کلیه، جفت، کبد نقش دارد. روی در هسته سلول به مقدار فراوانی وجود دارد و برای فعالیتهای مربوط به تقسیم سلولها حضور آن ضروری است.
روی در ساخت بافت پیوندی و کلاژن (پروتئینی که کمک به متصل شدن سلولها به یکدیگر می کند) نقش کمکی دارد. از آنجایی که این عنصر در بسیاری از فعل و انفعالات آنزیمی دخالت دارد، بنابراین بسیاری از بافتهای بدن، بخصوص در هنگام رشد، می توانند در کمبود روی تحت تأثیر قرار گیرند. چون مهمترین اثر روی بر بافتهایی است که به سرعت رشد می کنند، بنابراین اثر آن بر تولید مثل قابل ملاحظه است.
مطالعاتی که بر روی افراد مبتلا به کمبود روی انجام شده، نشان داده است که هم در جنس مذکر و هم مؤنث، بلوغ جنسی، تأخیر افتاده است. از مدتها قبل به نقش روی در التیام زخم، اشاره شده است. عقیده بر این است که غلظت آن در بافتهای زخمی زیاد است. نقش روی در پوست را به شرکت دادن اسیدهای آمینه مختلف در پروتئین پوست و ممانعت از تجزیه چربیهای غشاء پوست نسبت داده اند. جذب روی آسان نبوده و دفع آن نیز به سختی صورت می‌گیرد و به همین دلیل در تجویز روی و استفاده از آن باید رعایت این مشکل، منظور شود. به علت آن که روی در نواحی اولیه روده کوچک جذب میشود، پروتئین در جذب آن دخالت دارد و لازم است کمبود پروتئین در افراد دچار نقص روی نیز درمان شود.
در افرادی که از کمبود روی رنج می برند، رشد به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد و اغلب تا حد کوتولگی هم ممکن است برسد. مکمل کردن رژیم غذایی حاوی پروتئین زیاد با روی سبب رشد سریع می گردد. برای اولین بار کمبود روی در انسان در خاورمیانه (از جمله ایران) و پس از آن در برخی از سایر کشورها نظیر آمریکا، کانادا، اسکاتلند و سوئد گزارش شد. بیشتر موارد ابتلا به کمبود آن معمولاً در بین گروههایی است که از رژیمهای غذایی فقیر برخوردارند.
در دوران رشد، بارداری، شیردهی، نقاهت از بیماری به دلیل افزایش میزان مورد نیاز بدن و به علت اختلالات ژنتیکی (که اشاره گردید) و کم خونی داسی شکل و یا اختلالات مجاری گوارشی نظیر اسهال چرب، التهاب روده ها، آلودگیهای انگلی و بالاخره آسیبهای شدید در مجاری گوارشی کمبود آن ظاهر می گردد. میزان کم روی در خون با از دست دادن حس چشایی که معمولاً با بی اشتهایی و کم خوابی همراه است، تظاهر می کند. سایر علایم شامل تأخیر در رشد جسمانی، تأخیر در بهبود زخمها، آسیبهای پوستی، ریزش مو، کاهش ترشحات غدد جنسی و افزایش استعداد بدن در برابر ابتلاء به عفونت می باشد.
اغلب رژیمهای غذایی حاوی ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم روی در روز هستند. روی در انواع مختلف گوشتها، غلات آسیاب نشده و حبوبات وجود دارد. منابع عالی آن عبارتند از: جگر و دل و قلوه، گوشتها، تخم مرغ، حبوبات، بادام زمینی و کره بادام زمینی، لبنیات، غلات سبوس دار، سبزیهای سبز تیره و زرد تیره، میوه ها و سایر سبزیها مقدار اندکی از این عنصر دارند.
استفاده از ظروف گالوانیزه برای بعضی از غذاهای اسیدی و یا ظروف فلزی برای نوشابه های گازدار ممکن است موجب بروز نشانه های مسمومیت با روی شود. از مصرف مکمل روی بدون نظارت پزشک نیز می بایستی امتناع نمود. مصرف روی اضافی در نتیجه نگهداری غذا در ظروفی که لعاب روی دارند سبب تب، تهوع، استفراغ و اسهال می گردد. مسمومیت حاد روی در بیماران دچار نارسایی کلیوی تحت همودیالیز نیز دیده شده است.
و در آخر اینکه فلز روی سمی نیست اما حالتهایی به نام “لرزِ روی” هم وجود دارند که با استنشاق اکسید روی تازه و خالص تحریک می‌شوند.
