میگرن چیست؟

میگرن یکی از اختلالات شدید است که ویژگی آن سردردهای ملایم یا شدید پی در پی می‌باشد و غالباً با علایمی در سیستم عصبی همراه است.

تقریباً همه آدم‌ها دچار سردرد می‌شوند. ممکن است بعد از یک ضربه ناگهانی یا هنگام سرماخوردگی و آنفولانزا، یکی از این دردهای موذی به سراغتان آمده باشد. بعضی از انواع سردرد شاید فقط یک بار پیش بیایند، در حالی که بعضی از سردردها حتی هر روز هم می‌توانند اتفاق بیفتند. بیشتر سردردها باعث یک نوع درد سنگین (dull pain) در جلو، بالا و اطراف سر انسان می‌شوند. انگار که یک باند پلاستیکی را به دور سرت می‌کِشند.
اما میگرن از یک سردرد معمولی بدتر است. میگرن معمولاً‌ ۱ تا ۴ بار در ماه اتفاق می‌افتد. دردش اغلب ضربان‌دار بوده و در یک یا هر دو طرف سر ایجاد می‌شود.

میگرن درمان قطعی ندارد و گرچه با افزایش سن خود محدودشونده است ولی آنقدر آزاردهنده است که نمی‌توان منتظر بالا رفتن سن ماند و حتما باید کنترل شود. میگرن هزینه‌های پزشکی زیادی را به خود اختصاص داده درحالیکه این هزینه‌ها سود چندانی نداشته‌اند. برآورد شده است که میگرن یکی از پرهزینه‌ترین اختلالات عصب شناختی در جامعه اروپا است که سالانه بیش از ۲۷ میلیارد پوند هزینه داشته است

شیوع میگرن به طور عمده در دهه ۳ تا ۵ زندگی است. تقریبا ۳۵ درصد از مبتلایان، بزرگسالان هستند اما علائم اولیه میگرن در دوران بلوغ و کمی پس از آن آغاز می‌شود. ۱۴ نوع میگرن شناخته شده است ولی در یک گروه‌بندی کلی، میگرن را به ۲ نوع (با «اورا» aura و بدون «اورا») تقسیم می‌کنند.

از هر ۱۰ شهروند آمریکایی یک نفر به این نوع سردرد مبتلا است، اما تعداد زیادی از افراد اعلام کرده اند که سردردهای تنشی و سینوسی را با سردرد میگرنی اشتباه گرفته اند.
در حدود ۵ درصد کودکانی که سردرد دارند به میگرن مبتلا هستند.کودکانی که میگرن دارند معمولاً احساس سرگیجه یا ناراحتی معده هم می‌کنند. موقع سردرد،‌ بیشتر کودکان به نور، صدا و بو حساس شده و دلشان می‌خواهد بخوابند. آن‌ها وقتی بیدار می‌شوند، احتمالاً احساس بهتری خواهند داشت. بیشتر سردردهای میگرنی از ۳۰ دقیقه تا ۶ ساعت طول می‌کشند،‌ اما بعضی وقت‌ها هم ممکن است برای یک یا دو روز احساس سردرد کنند.

تا قبل از ۱۰ سالگی، تعداد دخترها و پسرهایی که میگرن دارند،‌ تقریباً با هم برابر است. اما بعد از سن ۱۲ سالگی -‌ موقع سن بلوغ و بعد از آن ـ میگرن در دخترها سه برابر بیشتر از پسرها دیده می‌شود.
بیماری میگرن مسری نیست، یعنی از شخصی به شخص دیگر سرایت نمی‌کند. مواد غذایی، اضطراب و تغییرات هورمونی می تواندد سبب تشدید میگرن شوند.

آیا می‌توانم بفهمم که میگرن در حال حمله است؟

پیش نشانه یا علایم اخطار دهنده در حدود ۶۰٪ از کسانی که مبتلا به میگرن هستند دیده می‌شود. این علایم دو ساعت تا دو روز قبل از شروع درد یا اورا در فرد بروز می‌کنند ممکن است این نشانه‌ها شامل طیف گسترده‌ای از پدیده‌ها باشد از جمله: تغییر خلق و خو، زود رنجی، افسردگی یا سرخوشی، خستگی، ولع مصرف مواد غذایی خاص، سفتی عضلات (بخصوص عضلات گردن)، یبوست یا اسهال، و حساسیت به بو یا صدا. این مسئله می‌تواند در افراد مبتلا به میگرن همراه با علایم پیش درآمدی یا بدون این علایم بروز کند

شروع حمله میگرن در آدم‌های مختلف فرق می‌کند. بعضی از بچه‌ها فقط احساس می‌کنند که حالشان خوب نیست. نور و صدا آزارشان می‌دهد و حالشان را بدتر می‌کند، حتی ممکن است در معده‌شان هم احساس ناراحتی کرده و استفراغ کنند. قبل از سردرد میگرن و موقع آن،‌ بعضی از بچه‌ها احساس ضعف در عضلاتشان دارند، قدر تمرکز خود را از دست می‌دهند، تلوتلو می‌خورند و یا حتی ممکن است در حرف زدن دچار مشکل شوند.
از هر ۵ بچه یکی دچار aura(پیش‌درآمد) می‌شود که یک نوع علامت هشداردهنده می‌باشد به معنی این که میگرن در راه است. شایع ترین پیش‌درآمدها شامل تاری دید و دیدن یک‌سری لکه، توپ‌های رنگی، خطوط دندانه دار و یا نورهای روشن است. همچنین ممکن است این پیش‌درآمد به صورت احساس یک بوی خاص باشد.
پیش‌درآمد معمولاً حدود ۱۰ تا ۳۰ دقیقه قبل از شروع حمله میگرن اتفاق می‌افتد. اما بعضی وقت‌ها هم ممکن است پیش‌در‌آمد یک شب از حمله میگرن شروع شود. معمولاً پیش‌درآمد میگرن حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.

علایم و نشانه های میگرن

یکی از علایم و نشانه های واضح بروز سردرد میگرنی داشتن درد در چشم ها، پیشانی و شقیقه ها است. سردرد میگرنی سبب می شود فرد مبتلا نسبت به نور، صدا یا حرکت و … حساس شود. برخی از افراد با آغاز سردرد، در بینایی شان اختلال ایجاد می شود و حالت تهوع می گیرند و استفراغ می کنند. درد می تواند فعالیت های روزانه افراد را با مشکل جدی مواجه کند.

میگرن همراه با تشعشع نور
در حدود ۲۰ درصد از افرادی که از سردردهای میگرنی رنج می برند ۲۰ دقیقه تا یک ساعت پیش از آغاز درد تشعشع نور را مشاهده می کنند. آنها نوری شبیه فلاش دوربین، نقاط و راه های نوری و … را مشاهده می کنند که به آنها ” میگرن کلاسیک ” می گویند.

علایم و نشانه های خطرناک میگرن

برخی از افراد، پیش از آغاز سردردهای میگرنی خلق و خوی شان تغییر می کند. تعدادی از اشخاص هیجان زده، افسرده یا زود رنج می شوند. برخی نیز ممکن است به بوها و مزه ها حساس شوند. اما اکثر افرادی که با سردردهای میگرنی دست و پنجه نرم می کنند خمیازه می کشند و احساس خستگی و کوفتگی می کنند. از هر چهار فردی که از میگرن رنج می برد یک نفر ۲۴ ساعت پیش از آغاز سردرد نارسایی فاز را تجربه می کند.

چه چیزی باعث میگرن می‌شود؟

میگرن زمانی شروع می‌شود که به دلایلی ، رگ‌های خونی در مغز به طور موقت باریک (منقبض) می‌شوند. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، مقدار جریان خون و اکسیژنی که به مغز می‌رسد، به شدت کاهش می‌یابد. بنابراین مغز یک پیغام می‌فرستد: “سلام بچه‌ها! ما در اینجا نیاز به مقداری خون و اکسیژن داریم!”
این پیغام باعث می‌شود که بقیه رگ‌های خونی گشاد (منبسط) شوند. وقتی که این رگ‌ها گشاد می‌شوند، ملتهب و ضربان‌دار شده و یک درد کوبنده در سر به‌وجود می‌آورند. از آنجا که این نوع سردرد به دلیل تغییر در عروق (رگ‌های) خونی ایجاد می‌شود، به آن سردرد میگرن عروقی هم می‌گویند.

بعضی از دانشمندان عقیده دارند که سیستم عصبی افراد مبتلا به میگرن،‌ به طور ارثی دارای یک ویژگی است که تمایل دارد نسبت به تغییرات محیط اطرافش به طور متفاوت با دیگران واکنش نشان دهد. چیزهای مشخصی وجود دارد که ممکن است باعث ایجاد یک واکنش خاص در سیستم عصبی فرد شده و باعث یک حمله میگرنی شود.
بعضی از این چیزها عبارتند از:

• اضطراب و فشار عصبی
• نخوردن یکی از وعده‌های غذایی
• مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین‌دار (مثل چای و نوشابه)
• برخی از مواد غذایی خاص (مثل پنیر ، پیتزا، شکلات ، بستنی، غذاهای چرب و سرخ کرده، کالباس، ماست و ادویه)
• بیش از حد یا خیلی کم خوابیدن
• تغییرات آب و هوا
• مسافرت

عامل بروز میگرن چیست؟

منشاء اصلی ایجاد سردرد میگرنی مشخص نشده است، اما متخصصان باور دارند مواد شیمیایی، رگ های خونی و اعصاب درون مغز عامل چنین سردردی هستند. هیچ‌کس به درستی نمی‌داند که چرا آدم‌ها میگرن می‌گیرند. اما اگر یکی از اعضای خانواده‌ میگرن داشته باشد، احتمال این‌که شما هم به آن دچار شوید وجود دارد. به همین خاطر هم دانشمندان فکر می‌کنند که میگرن احتمالاً ارثی است، یعنی از طریق ژن‌های پدر و مادر به فرزند منتقل می‌شود. البته افرادی که سابقه وراثتی قوی ابتلا به صرع دارند بیشتر با خطر ابتلا به میگرن شدید مواجه هستند.

انعکاس نور
سردرد میگرنی برخی از افراد به علل گوناگون از جمله انعکاس نور تشدید می شوند. انعکاس نور می تواند به وسیله برف یا آبی که بر روی زمین جمع شده است یا تلویزیون و پرده سینما ایجاد شوند. به چشم زدن عینک های آفتابی در طول روز یا شب هنگام برای جلوگیری کردن از انعکاس نور ضروری است.

دلشوره و اضطراب
اضطراب یکی از عوامل اصلی بروز سردرد میگرنی است. در حالی که دوری از اضطراب به طور کلی امکان پذیر نیست، بهترین راه برای حفظ آرامش اجرای تکنیک های تمدد اعصاب است. در فضای باز به آرامی تنفس کنید و با فکر کردن به افکار و موسیقی های آرام بخش میزان اضطراب و دلشوره را کاهش دهید.

کمبود مواد غذایی و خواب
افرادی که از سردردهای میگرنی رنج می برند باید از رژیم غذایی و الگوی خواب مناسب پیروی کنند. کاهش یا افزایش شدید قند خون، گرسنه ماندن و پر خوری کردن از عوامل اصلی بروز سردرد میگرنی هستند. نوشیدن دست کم هشت لیوان آب در روز و داشتن هفت ساعت خواب راحت شبانه کمک زیادی به کاهش سردردهای میگرنی می کند.

تغییرات هورمونی
سردردهای میگرنی بسیاری از زنان چند روز پیش یا در طول سیکل قاعدگی که میزان هورمون استروزن بدن شان کاهش می یابد آغاز می شود. برخی از زنان ممکن است برای کاهش احتمال بروز سردرد داروهای ضد التهاب یا کنترل هورمون مصرف کنند.

مواد غذایی سردرد آور
افرادی که از سردردهای میگرنی رنج می برند معتقدند برخی از مواد غذایی سردردشان را تشدید می کند. برخی از مواد غذایی مانند پنیر، شکلات، سویا سس و گوشت های فرآوری شده سبب تشدید سردردهای میگرنی می شوند.

تیرامین
تیرامین ماده ای است که از تجزیه اسید آمینه تیروزین در مواد غذایی ایجاد می شود. این ماده به احتمال زیاد سبب گشاد شدن رگ های خونی می شود که یکی از عوامل اصلی بروز سردرد میگرنی است. برخی از متخصصان توصیه می کنند از مصرف برخی مواد غذایی مانند پنیر، سویا سس و سوسیس و کالباس پرهیز کنید.

کمک یا مانع؟
ترکیب داروهای ضد درد و کافئین می تواند به کاهش سردردهای میگرنی کمک کند. اکثر افرادی که از سردرد میگرنی رنج می برند روزانه یک یا دو فنجان چای یا قهوه می نوشند. با این وجود، مصرف بیش از اندازه کافئین نیز می تواند سبب تشدید سردردها شود.

درمان میگرن

سردردهای میگرنی ممکن است باعث اذیت انسان شود، اما معمولاً‌ مشکل بزرگی برای بچه‌ها به وجود نمی‌آورد. به هرحال اگر دچار سردردی شدید که یکی از ویژگی‌های زیر را داشت، پدر و مادر باید درجریان قرار گیرند:

مدت زیادی طول بکشد.
• به نظر برسد که مدام بدتر می‌شود.
• زیاد اتفاق بیفتد.
• مشکلاتی در حفظ تعادل برایت به وجود بیاورد.
• در انجام فعالیت‌های درسی یا در مدرسه تو را دچار مشکل کند.

وقتی پیش دکتر می‌روید، او سعی می‌کند که مشکل را دقیقاً شناسایی کرده و در حل آن کمک کند. او احتمالاً از شما می‌خواهد که یک دفترچه یادداشت سردرد داشته باشید، یعنی هربار که سردرد می‌شوید تاریخش را توی آن دفتر بنویسید و همچنین تمام اتفاقات آن روز و چیزهایی که خورده اید را هم یادداشت کنید تا معلوم شود که کدام‌یک از این چیزها باعث سردردتان می‌شود. این اطلاعات به دکتر کمک می‌کند که بهترین درمان را برای تو انتخاب نماید.

پزشک شما احتمالاً یک یا چند نوع دارو برایتان تجویز می‌کند. آن‌ها می‌توانند شامل داروهای زیر باشند:

• مُسَکِن درد مثل استامینوفن (اَس+تا+می+نُ+فِن) و ایبوپروفن (ای+بُ+پرو+فِن).
• داروهایی برای کاهش حالت تهوع و استفراغ.
• آرام بخش‌ها که می‌توانند برای به خواب رفتن و خلاص شدن از شر سردرد به تو کمک کنند.
• داروهایی برای پیشگیری از میگرن یا کاهش شدت آن.

چگونه از میگرن پیشگیری کنم؟

درمان‌های پیشگیرانه میگرن عبارتند از: مصرف دارو و مکمل‌های غذایی، اصلاح سبک زندگی و جراحی.(ورزش منظم، کاهش وزن، رژیم غذایی سالم، اجتناب از محرک‌های سردرد میگرنی همچون بوها و غذاهای خاص که در شما ایجاد میگرن می‌کند) برای افرادی که سردرد آنها بیش از دو روز در هفته بروز می‌کند، توانایی تحمل داروهای ویژه درمان حملات حاد را ندارند یا افراد مبتلا به حملات شدید که کنترل آنها مشکل است، پیشگیری توصیه می‌شود.

هدف، کاستن بسامد، درد و/یا مدت بروز میگرن و افزایش کارایی روش‌های درمان است.دلیل دیگر برای پیشگیری، پرهیز از سردردهای ناشی از مصرف بیش از حد دارو است. این یک مشکل متداول است و ممکن است به بروز سردردهای مزمن روزانه شود.

خبر خوب این است که بیشتر بچه‌هایی که میگرن دارند، وقتی بزرگ می‌شوند بیماریشان هم با آن‌ها خداحافظی می‌کند. تا آن موقع توصیه‌های دکتر را باید انجام داد و داروها را طبق تجویز پزشک مصرف کرد. سعی کنید همیشه داروهایی را که موقع شروع حمله میگرن باید مصرف کنید، به همراه داشته باشید.

همچنین سعی کنید از محر‌ک‌های سردردتان دوری کنید. اگر خوراکی‌های خاصی مثل پنیر یا شکلات باعث سردرد می‌شوند،‌ خوب آن‌ها را نخورید!‌ آیا لذت کوتاه یک خوراکی به سردرد بعدش می‌‌ارزد؟
علاوه بر این‌ها از فعالیت‌های محرک سردرد هم اجتناب کنید، از جمله این فعالیت‌ها کار طولانی مدت با کامپیوتر یا گوش دادن به موسیقی با صدای بلند است.
با استرس و اضطراب مبارزه کن. ورزش منظم و روزانه می‌تواند در کاهش استرس و داشتن یک احساس بهتر به شما کمک کند. و آخرین توصیه این است که قبل از این که میگرن به یک سردرد خیلی بد تبدیل شود، با آن مبارزه کنید.

محرک‌ها

میگرن‌ها ممکن است توسط محرک‌ها بوجود آیند، که برخی از افراد در تعداد اندکی از موارد از آن‌ها به عنوان عامل مؤثر نام می‌برند و برخی دیگر در اکثر موارد، از بسیاری از عوامل با عنوان محرک یاد می‌شود، با این حال شدت و اهمیت این روابط مشخص نیست. یک محرک می‌تواند بیش از ۲۴ ساعت قبل از شروع علایم بیماری خود را نشان دهد

تحقیقات جدید نشان می‌دهد امواج ناشی از بسیاری از وسایل الکترونیکی از جمله: ماکروفر، موبایل، تبلت، لپ تاپ، می‌توانند محرک این بیماری و حتی موجب تشدید سر درد در این بیماران شوند. از میان محرک‌های رایج گزارش شده می‌توان به استرس، گرسنگی، و خستگی (همه این موارد به طور یکسان در بوجود آوردن سردرد تنشی مؤثر می‌باشند) اشاره کرد.

احتمال وقوع میگرن‌ها در دوران عادت زنانگی بیشتر است . تأثیرات هورمونی دیگری، نظیر نخستین عادت زنانگی، استفاده از داروهای ضد قاعدگی خوراکی، قاعدگی، پیش یائسگی، و یائسگی، همچنین در این بیماری نقش دارند. این تأثیرات هورمونی به نظر می‌رسد در بوجود آوردن میگرن بدون اورا نقش بیشتری داشته باشند

دسته‌بندی

برای نخستین بار میگرن‌ها در سال ۱۹۸۸ به طور مفصل دسته‌بندی شدند.جامعه بین‌المللی سردرد اخیراً دسته‌بندی جدید میگرن را در سال ۲۰۰۴ ارائه داد. بر اساس این دسته‌بندی میگرن‌ها به همراه سردردهای نوع تنشی و سردردهای خوشه‌ای از اصلی‌ترین نوع سردردها به شمار می‌آیند.میگرن‌ها به هفت زیر دسته تقسیم می‌شوند (که برخی از آنها شامل زیر بخش‌های بیشتری می‌شوند):

میگرن بدون اورا، یا «میگرن معمولی»، میگرن بدون اورا میگرن بدون علائم عصبی است.
میگرن با اورا، یا «میگرن کلاسیک»، که معمولاً شامل میگرن با اورا می‌شود و شامل علائم عصبی است. کمتر اتفاق می‌افتد که اورا به همراه سردرد ظاهر شود، یا با یک سردرد غیر میگرنی همراه شود. دو گونه دیگر میگرن‌های با اورا با عنوان میگرن نیم فلج خانوادگی و میگرن نیم فلج دوره‌ای شناخته می‌شوند، که در این گونه میگرن‌ها فرد علاوه بر میگرن دچار اورا و ضعف حرکتی نیز می‌شود. اگر یکی از خویشان نزدیک دچار این بیماری شده باشد، بیماری با عنوان «خانوادگی»، در غیر این صورت با عنوان «دوره‌ای» یاد می‌شود. از انواع دیگر این میگرن می‌توان به میگرن پایه جمجمه‌ای اشاره داشت، که در آن مشکل گفتاری، سرگیجه، زنگ زدن گوش، و دیگر علائم مرتبط با ساقه مغز همراه سردرد و اورا ظاهر می‌شوند، اما ضعف حرکتی در این نوع وجود ندارد. محققان بر این باورند که این نوع میگرن درنتیجه گرفتگی سرخرگ پایه جمجمه‌ای، یا سرخرگی که خون را به ساقه مغز می‌رساند ایجاد می‌شود.
سندرم‌های دوره‌ای دوران کودکی که عموماً نشانه‌های اولیه میگرن می‌باشند شامل استفراغ چرخشی (دوره‌های شدید استفراغ دوره‌ای)، میگرن شکمی (درد شکمی، که معمولاً به همراه احساس تهوع اتفاق می‌افتد)، و تشنج خوش‌خیم سرگیجه دوران کودکی (حمله‌های دوره‌ای سرگیجه) می‌شوند.
میگرن شبکیه چشم که شامل سردردهای میگرن به همراه اختلال بینایی یا حتی کوری موقت یک چشم می‌شود.
عوارض میگرن نشان دهنده سردردهای میگرن و/یا اوراهایی هستند که به طور غیر معمول طولانی یا رایج مش باشند، و یا اینکه با یک حمله صرع یا ضایعه مغزی همراه هستند.

میگرن احتمالی نشان دهنده بیماری‌هایی است که ویژگی‌هایی نظیر میگرن را دارند، اما برای تشخیص قاطع این نوع بیماری‌ها به عنوان میگرن شواهد کافی وجود ندارد (که البته ملزم به استفاده همزمان بیش از حد دارو است).
میگرن مزمن نوع عارضه میگرنی است، و یکی از معیارهای تشخیص «سردرد میگرن» می‌باشد که برای مدت زمان طولانی تری اتفاق می‌افتد. بویژه این عارضه ممکن است بیش از یا برابر با ۱۵ روز/ یا بیش از ۳ ماه به طول بینجامد.

میگرن شکمی
تشخیص میگرن شکمی بحث‌برانگیز است.برخی از شواهد نشان می‌دهد که بازگشت درد شکم بدون سردرد ممکن است علامت نوعی میگرن باشد. یا حداقل نشانه بروز میگرن در آینده باشد. بازگشت دوره‌های درد ممکن است پس از نشانه‌های شبیه میگرن باشد یا نباشد و معمولاً از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.این نشانه‌ها اغلب در افرادی بروز می‌کنند که سابقه ابتلا به میگرن معمولی در خود یا بستگان‌شان وجود داشته باشد. سایر علایمی که از آنها به‌عنوان پیش-نشانه یاد می‌شود، عبارتند از: نشانه استفراغ ادواری و سرگیجه ادواری در دوران کودکی