تزریق خون
هر روز تعداد زیادی کودک و آدم بزرگ خون تزریق می‌کنند و این کار می‌تواند روزانه جان عده‌ای را نجات دهد. اما تزریق خون چیست و چرا بعضی‌ها به آن احتیاج پیدا می‌کنند؟ در این مقاله راجع به تزریق خون و فوایدی که برای اهداکننده و گیرنده‌ی خون دارد، صحبت کرده‌ایم.
انتقال خون(تزریق خون) چیست؟
انتقال خون راهی است که از طریق آن مقداری از خون یک شخص گرفته شده و به شخص دیگری که به آن احتیاج دارد، تزریق می‌شود. وقتی که تو به خون احتیاج داری، معنیش این است که بدنت به اندازه‌ی کافی خون سالم ندارد که بتواند کارش را به‌درستی انجام دهد. قلب تو خون را پمپاژ کرده و از طریق رگ‌های خونی به اندام‌ها و بافت‌های مختلف بدن می‌رساند. یکی از مهم‌ترین کارهای خون در بدن این است که اکسیژن را به سلول‌های مختلف بدن برساند. و همه‌ی ما می‌دانیم که بدون اکسیژن، بدن نمی‌تواند زنده بماند.
اما خونی که قرار است به فرد نیازمند تزریق شود از کجا می‌آید؟ اشخاص زیادی هستند که به صورت داوطلبانه خون خود را اهدا می‌کنند. این کار در بیمارستان‌ها و پایگاه‌های مخصوص انتقال خون میسر است. شاید هدیه کردن خون کمی به نظرت عجیب‌وغریب برسد، اما برای یک شخص سالم هیچ مشکلی پیش نمی‌آید، اگر مقدار خیلی کمی از خون خود (حدود نیم لیتر) را هدیه کند. شاید پدر یا مادر تو این کار را انجام داده باشند.
بچه‌ها اجازه‌ی اهدای خون ندارند، اما وقتی که بزرگ شدی می‌توانی این کار را انجام دهی. با اهدای خون هم به کسی که نیازمند خون است کمک خواهی کرد و هم این کار برای سلامت خودت مفید است. بعد از این که خون‌های اهدا شده توسط داوطلبان جمع‌آوری شد، در مکان‌های مشخصی به اسم “بانک خون” نگهداری می‌شوند. متوجه نکته‌اش شدی؟ بانک جایی است که پول و سایر چیزهای با ارزش را در آن‌جا نگهداری می‌کنند. پس معلوم می‌شود که خون هم خیلی چیز با ارزشی است که در بانک (البته منظور بانک‌های کوچه و خیابان نیست!) نگه داشته می‌شود.
آدم‌هایی که بیماری‌های مشخصی مثل هپاتیت یا ایدز دارند نمی‌توانند خون خود را اهدا کنند، زیرا این‌ها بیماری‌هایی هستند که از طریق خون منتقل می‌شوند. بنابراین اگر خون آلوده به ویروس ایدز یا هپاتیت به شخص سالمی تزریق شود، او را مبتلا خواهد کرد.
بعد از این‌که خون‌های اهدا شده به بانک خون منتقل شدند، اشخاصی آن‌جا هستند که خون‌ها را به‌دقت آزمایش می‌کنند تا مطمئن شوند که میکروب و بیماری در آن‌ها وجود ندارد.
بانک خون، هر خونی را که مشکوک به بیماری باشد از رده خارج کرده و به هیچ‌کس تزریق نمی‌کند. همچنین آن‌ها خیلی مراقب هستند که از وسایل و سوزن‌های آلوده استفاده نکنند. با این احتیاط‌ها و مراقبت‌ها حتی اگر خون یک نفر هم آلوده باشد، عفونت و آلودگی آن به انسان‌های دیگر منتقل نشده و نمونه‌های دیگر خون موجود در بانک خون را آلوده نمی‌کند.
چرا انتقال خون انجام می‌شود؟
انتقال خون برای کودکان و بزرگ‌ترهایی لازم است که مشکلات و بیماری‌های خاصی دارند. شخصی که تصادف می‌کند و خون زیادی از دست می‌دهد، یا کسی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد و یا کسی که بیماری خاصی مثل تالاسمی یا سرطان یا نوع خاصی از کم خونی به نام کم‌خونی سلول‌های داسی شکل دارد، ممکن است به تزریق خون نیاز پیدا کنند.
ممکن است لازم شود نوزادانی که خیلی زود متولد می‌شوند هم تزریق خون داشته باشند تا این که بتوانند سالم مانده و به رشد طبیعی خود ادامه دهند. شخصی که خون دریافت می‌کند ممکن است به خون کامل احتیاج داشته باشد، در این صورت تمام خونی که از اهدا کننده گرفته می‌شود به کسی که نیازمند خون است تزریق می‌شود. اما بعضی وقت‌ها بیمار فقط به بخشی از خون اهدایی نیازمند است. حتماً می‌دانی که خون بخش‌های مختلفی دارد که هر کدام وظیفه‌ی خاصی را برعهده دارند:
پلاسما
یک مایع آبکی زردرنگ است و سلول‌های سفید و قرمز و پلاکت‌های خون را در خود نگه می‌دارد.
سلول‌ها یا گلبول‌های قرمز
این سلول‌ها اکسیژن را از ریه‌ها می‌گیرند و آن را به قلب می‌رسانند تا قلب هم اکسیژن را به همراه خون به تمام قسمت‌های بدن منتقل کند.
سلول‌ها یا گلبول‌های سفید
این سلول‌ها با میکروب‌هایی که وارد بدنت شده و می‌خواهند تو را مریض کنند، می‌جنگند.
پلاکت‌ها
سلول‌هایی هستند که جلوی خونریزی بریدگی‌ها و زخم‌های بدن را می‌گیرند. وقتی که یک جایی از بدن زخم می‌شود و خون می‌آید، این پلاکت‌ها به هم چسبیده و دو انتهای رگ خونی بریده شده را به هم وصل می‌کنند تا جلوی خونریزی زخم گرفته شود.
بعضی از بیماران فقط به یکی از این بخش‌ها نیاز پیدا می‌کنند و در انتقال خون، فقط همان بخش به بیمار تزریق می‌شود.
ممکن است یک نفر در اثر خونریزی زیاد (مثلاً به خاطر تصادف) گلبول قرمز زیادی از دست بدهد و یا دچار بیماری کم‌خونی باشد، در این صورت فقط گلبول قرمز به او تزریق می‌شود. همچنین بیمارانی که مبتلا به انواع خاصی از سرطان یا مشکلات خونی دیگر هستند، ممکن است به پلاکت خون احتیاج داشته باشند.
هر نوع گروه خونی نباید تزریق شود
بیمارستان‌ها باید موقع انتقال خون خیلی مراقب باشند. انواع مختلفی از گروه‌های خونی وجود دارد و هر گروه خونی فقط برای صاحب همان گروه خونی مناسب است. آیا تو نوع گروه خونی خودت را می‌دانی؟ اگر نمی‌دانی از پدر و مادرت بپرس، آن‌ها حتماً گروه خونی خودشان و گروه خونی تو را می‌دانند.
اگر کسی نیاز به تزریق خون داشته باشد، بیمارستان خیلی سریع گروه خونی او را مشخص می‌کند و آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهد تا مطمئن شود که گروه خونی درستی را به بیمار تزریق می‌کند. همچنین خونی که قرار است به بدن بیمار منتقل شود هم تحت آزمایش قرار می‌گیرد تا دکترها مطمئن شوند که با گروه خونی او مطابقت دارد.
موقع انتقال خون چه اتفاقی می‌افتد؟
قبل از این که خون به شخصی تزریق شود، اول لازم است مقدار خیلی کمی خون از او گرفته شود. نمونه‌ی خون بیمار آزمایش می‌شود تا نوع آن معلوم شده و خون هماهنگ با آن از بانک خون گرفته شود. برای گرفتن نمونه خون، یک سرنگ نازک وارد رگ دست یا بازوی بیمار می‌شود و مقدار خیلی کمی از خون او را از داخل رگ بیرون می‌کشد. بعد از انجام آزمایش‌های لازم و معلوم شدن نوع گروه خونی، پرستار ذخیره‌ی خونی را که از همه برای تو مناسب‌تر است از بانک خون می‌گیرد. خون در یک کیسه ریخته شده و توسط یک سرنگ و یک لوله باریک وارد بدن تو می‌شود.
بیشتر وقت‌ها شخص هیچ احساس ناراحتی در طول عمل انتقال خون ندارد. یک پرستار در تمام مدت دمای بدن و فشار خون بیمار را کنترل می‌کند. همچنین پرستارها کاملاً مراقب هستند که بیمار واکنش حساسیتی به خون تزریق شده نشان ندهد. عمل انتقال خون خیلی سریع انجام می‌شود و حتی اگر لازم باشد در شرایط اورژانسی هم امکان انتقال خون وجود دارد. وقتی که عمل تزریق خون انجام شد، بیمار قدم بزرگی به طرف بهبود و احساس دوباره‌ی سلامتی برمی‌دارد.
