آلرژی به شیر

آلرژی به پروتئین شیر گاو شایعترین آلرژی غذایی در بچه‌های کوچک است. در ایران هم شیر گاو شایعترین آلرژی در تمامی گروههای سنی کودکان کمتر از ۱۲ سال مبتلا به آلرژی غذایی بوده است. شیر از مواد مختلفی تشکیل شده است: پروتئین، قند یا کربوهیدرات، چربی، مواد معدنی و ویتامین‌ها که در این بیماری حساسیت به بخش پروتئین شیرگاو وجود دارد.

آلرژی به شیر گاو ممکن است در اثر خوردن خود شیر گاو ایجاد شود یا در اثر مصرف شیر خشک که از شیر گاو تهیه شده باشد و یا در اثر استفاده از شیر مادر در شیرخواران شیر مادر خوار ایجاد شود که در مورد آخر با مصرف شیرگاو یا سایر محصولات گاوی توسط مادر پروتئین حساسیت زا در شیر مادر ترشح شده و توسط شیرخوار خورده می‌شود.

بدترین اقدام در حق کودک قطع کردن شیر مادر است. در حالی که مادر باید شیردادن را ادامه دهد و ما به مادر رژیم غذایی مناسب بدهیم. به عنوان مثال به جای گوشت گوساله، گوشت گوسفند و به جای شیر و لبنیات گاوی، قرص کلسیم و ویتامین دی را برای او تجویز می کنیم و پروتئین مادر را از راهی که آلرژی زایی کمتری دارد تامین می کنیم.

آلرژی به پروتئین شیر گاو در مراقبت‌های اولیه به سادگی نادیده گرفته می‌شود و باید به عنوان یکی از علل زجر شیرخوار و علایم بالینی گوناگون تلقی گردد. تشخیص دقیق و درمان به اطمینان والدین می‌انجامد. این آلرژی می‌تواند در شیرخوارانی که به طور انحصاری یا غیرانحصاری شیر مادر می‌خورند و هنگامی که پروتئین شیر گاو وارد رژیم غذایی می‌گردد، ایجاد شود. تشخیص زودهنگام و درمان دقیق، خطر اختلال رشد را کاهش می‌دهد.

آلرژی به پروتئین شیر گاو تنها در اندکی از کودکان پایدار می‌ماند. پیش‌آگهی (یعنی احتمال ایجاد تحمل به پروتئین شیر گاو) به سن بیمار و عیار IgE اختصاصی در زمان تشخیص بستگی دارد. خطر ایجاد بیماری‌های آتوپیک (مثل آسم، درماتیت آتوپیک و رینوکونژونکتیویت) در آن دسته از بیماران که دارای سابقه IgE مثبت هستند، بیشتر است.

در آلرژی به شیرگاو در بعضی موارد می‌توان از شیر بز یا شیر گوسفند استفاده کرد. اما باید گفت که در مواردی این افراد به سایر شیرها هم حساس هستند و مصرف اینگونه شیرها هم مشکل را حل نخواهند کرد. شیر و فرآورد¬ه¬های آن به عنوان یکی از مهمترین گروههای غذایی محسوب می¬شوند. بطور معمول شیر از پروتئین، چربی، کربوهیرات یا قند، ویتامین و مواد معدنی تشکیل شده است. شیر گاو یکی از هشت غذای آلرژی زایی معروف در کنار تخم مرغ، سویا، گندم، بادام زمینی، مغزها (پسته، فندق و بادام)، ماهی و حلزون می¬باشد. شیر گاو از جمله آلرژن هایی است که در رژیم غذایی نوزادان بسیار با آن ساروکار داریم.

ناراحتی معده، اسهال، جوش های پوستی و استفراغ از جمله علایم حساسیت به شیر است. بیشتر کودکان در ابتدا به شیرگاو حساسیت پیدا می کنند. مصرف شیر گاو در دوران شیردهی توسط مادر نیز ممکن است سبب حساسیت پوستی کودک شود.

علایم شایع آلرژی شیر عبارت است 

افزایش نیافتن وزن، ناراحتی تنفسی، نفخ استفراغ، اسهال، جوش های پوستی، کم شدن آب بدن، از دست دادن اشتها، کهیر، اگزما، آسم

پروتئینهای شیرگاو، نخستین پروتئین غذایی بیگانه می‌باشد که توسط شیرخواران دریافت می‌شود و مسؤول بیشترین واکنشهای آلرژی غذایی در شیرخواران و کودکان می‌باشد. شیوع آلرژی به شیر گاو در کودکان سنین مختلف دوران کودکی در مطالعات مختلف از ۳/%۰ تا ۵/۷% متفاوت می‌باشد.
به گفته محققان داغ کردن و پختن شیر سبب تغییر در شکل پروتئین آن شده و بدین طریق سیستم ایمنی بدن کمتر به آن واکنش نشان می‌دهد.

علائم

دامنه ی این علائم وسیع و متفاوت می باشد. در آلرژی، کهیر، اگزما، گرفتگی مزمن و اسهال از علائم شایع می باشد. در عدم تحمل لاکتوز مانند سایر عدم تحمل ها، علائم گوارشی از جمله نفخ، اسهال و دل پیچه بسیار شایع است.

همچنین شیر در یک سری مواد غذایی فرایند شده از جمله شیر کاکائو، سُس سالاد، کیک و کلوچه و مواد غذایی با طعم پنیر و…. به کار می رود. در صورتی که به مواد لبنی آلرژی داریم، از این مواد بنا به میزان حساسیت مان نباید استفاده کنیم. البته شدت عوارض بسته به هر فرد متفاوت است. ممکن است فردی فقط به تعدادی از مواد فوق آلرژی نشان دهد و فرد دیگر به همه آن ها.

درمان آلرژی به پروتئین شیر گاو

بروز آلرژی به پروتئین شیر گاو در شیرخواران صرفا شیر مادرخوار کمتر است. برای پیشگیری اولیه از آلرژی، باید تغذیه با شیر مادر را ترویج کرد ولی شیرمادرخواران مبتلا به آلرژی ثابت شده به پروتئین شیر گاو باید با پرهیز از آلرژن درمان گردند.

شواهدی وجود دارد که پروتئین‌های غذایی شیر، تخم‌مرغ، بادام‌زمینی و گندم در شیر مادر وارد می‌شوند و می‌توانند طی تغذیه انحصاری با شیر مادر در شیرخواران حساس شده، واکنش‌های مضری ایجاد کنند. به خاطر فواید بسیار تغذیه با شیر مادر برای شیرخوار و مادر، پزشک باید مادر را به ادامه شیردهی تشویق کند ولی به او توصیه نماید که از غذاهای مسبب آلرژی در رژیم غذایی خود پرهیز کند.

اگر پروتئین شیر گاو مسوول ایجاد آلرژی باشد، باید مادر به مصرف مکمل‌ کلسیم در رژیم غذایی حذفی ادامه دهد. اگر مادر به مدت طولانی تحت رژیم غذایی حذف پروتئین شیر گاو باشد، مشاوره تغذیه‌ای مناسب لازم است. در صورتی که مادر بخواهد فرزندش را از شیر خود بگیرد، کودک باید از شیرخشک بسیار هیدرولیزه با کارآمدی بالینی ثابت شده استفاده کند.

در صورتی که مادر در دوران شیردهی از شیر گاو استفاده می کند، بهتر است برای درمان حساسیت کودک، از مصرف آن چشم پوشی کند. در صورت استفاده از شیر خشک حاوی پروتئین آن را با پروتئین سویا یا پروتئین مخصوص کودکان حاوی اسید آمینه جایگزین کنید. زیرا این نوع شیر خشک حاوی ساده ترین شکل از پروتئین است.