آپنه خواب ، عامل خستگی و خواب آلودگی شدید در طول روز

آپنه خواب

یکی از مسائلی که در سلامت جسم و ذهن انسان بسیار تاثیر گذار است داشتن خواب خوب،هم از لحاظ کیفیت و هم از نظر کمیت است. این مقاله در مورد یکی از مشکلات شایع به نام آپنه خواب است.

خُر خُر ،یکی از انواع اختلالات خواب و یکی از مسایل مهم روزمره‌ به شمار می‌آید و از نظر پزشکی یک موضوع خطرناک است. به دلیل شیوع زیاد و مشکلات زیادی که به خاطر خرخر و آپنه خواب ایجاد شده این مشکل در حال حاضر در کل دنیا مورد توجه قرار گرفته است. هنگامی که انسان می خوابد عضلات حلق شل می شود و انسداد راههای هوایی بیشتر می گردد.

معمولاً در افرادی که خرخرمی کنند، ساختار نامناسب حلق وجود دارد و راه هوایی ثانویه به طور نسبی مسدود است. خرخر معمولاً هنگامی شنیده می شود که بافت نرم حلق به هنگام تنفس حین خواب، دچار ارتعاش گردد. خرخر باعث می شود فرد در طول شب بارها بیدار شود، که این بیداری گاهی ممکن است به صدها بار در طول یک شب برسد و در نتیجه فرد دچار خواب آلودگی روزانه و اشکال در تمرکز فکر می شود.

خوشبختانه امروزه برای درمان خرخر ، روش های جراحی و غیر جراحی متعددی وجود دارد.
این مشکل در مردها و نیز در کسانی که وزنشان بالاتر است، بیشتر است و با افزایش سن هم بیشتر می‌شود. همچنین در افرادی که به پشت می‌خوابند هم بیشتر دیده می شود.

خطر خُرخُر ، زمانی جدی تر است که با “آپنه خواب” توام باشد. خرخر، همیشه با آپنه خواب همراه نیست ولی برعکی آن صادق است یعنی تقریباً همیشه آپنه خواب با خرخر همراه است.

چرا خرخر از نظر پزشکی حائز اهمیت است؟

مواردی که در ذیل آمده گویای اهمیت خرخر می باشد

۱- آپنه خواب
۲- کاهش اکسیژن و افزایش فشار خون و بزرگی قلب
۳- افزایش خطر سکته قلبی
۴- افزایش خطر سکته مغزی
۵- مرگ ناگهانی بیشتر است که دلیل عمده آن آریتمی ناشی از کمبود اکسیژن است.

تعریف آپنه خواب

توقف چند ثانیه ای در خواب را آپنه خواب گویند که به معنای توقف جریان هوا از دهان و بینی است. در این اختلال، تنفس به طور مکرر در طول خواب قطع شده و مجدداً شروع می شود. قطع تنفس ممکن است برای مدت ۱۰ الی ۲۵ ثانیه طول بکشد و باعث می شود فرد بارها و بارها از خواب بیدار شود و این بیدار شدن های متوالی نمی گذارند بیمار به خواب عمیق فرو رود و برای همین این افراد روز بعد را با خستگی و خواب آلودگی شدید مواجه هستند.

همچنین این قطع شدن های متوالی باعث کاهش فشار خون و نرسیدن اکسیژن به مغز می گردد و ثابت شده که احتمال مرگ ومیر در این افراد بیشتر است. همچنین یافته های جدید حاکی از این است که گاهی اوقات ،خمیازه نشانه ای از اختلال آپنه در خواب است و در چنین شرایطی خطر فشار خون بالا ،حمله قلبی، سکته مغزی ودیابت افزایش می یابد.
به حالتی که در طی ۷ساعت خواب روزانه تعداد ۳۰ مورد آپنه پیش بیاید، سندرم آپنه گویند.

انواع آپنه

دو نوع آپنه خواب وجود دارد

آپنه مرکزی

زمانی رخ می دهد که مغز نمی تواند برای حرکت ماهیچه های تنفسی و شروع دم فرمان دهد که البته این نوع آپنه شیوع کمتری دارد.

آپنه انسدادی

در این حالت با وجود اینکه مغز برای حرکت ماهیچه های تنفسی وشروع دم فرمان می دهد اما هوا به داخل یا خارج از بینی و دهان وی جریان پیدا نمی کند. در واقع در حین خواب با شل شدن عضلات ،راه هوای حلق کاملا مسدود می شود. در این زمان هوا داخل ریه‌ ها نفوذ نمی ‌کندو عدم ورود و خروج هوا از ریه سبب بالا رفتن سطح دی اکسید کربن خون و پایین آمدن سطح اکسیژن خون می گردد.

در این هنگام ،مغز برای بیدار شدن فرد پیام‌ هایی را می فرستد که معمولا فرد با یک خروپف بلند بیدار می ‌شود و این انسداد تنفس رفع شده و تنفس به حالت عادی برمی ‌گرددو مجددا با به خواب رفتن فرد این مراحل تکرار می شود. شایان ذکر است که این نوع آپنه بسیار شایع است.

گاهی نیز ترکیبی از هر دو نوع آپنه را داریم یعنی انسدادی و مرکزی که روی هم تاثیر متقابل دارند.
این اختلال (آپنه خواب)،در مردان حدود دو برابر بیشتر از زنان است.

علائم آپنه خواب

۱-خرخر کردن
۲-خواب زیاد در طول روز
۳-بیدار شدن های ناگهانی به دلیل مشکل تنفس
۴-بیدار شدن با گلوی خشک و احساس درد در حلق
۵-سردرد صبحگاهی
۶-تغییرات رفتاری مثل فراموشی و عدم تمرکز که در نتیجه محرومیت از خواب ایجاد می شود.

از آنجا که خرخرکردن ،علامت کلاسیک آپنه خواب می با شد ،در ذیل به بررسی علل آن می پردازیم

علل خرخر

۱-ویژگی‌های جسمی (گردن کوتاه،بزرگی قاعده زبان ،عقب بودن چانه، بزرگی زبانِ کوچک و … )
۲-چاقی
۳-وضعیت بدن
۴- کام نرم بلند (که اگر بیش از حد معمول بزرگ باشد باعث تنگی کانال عبور هوا می شود)
۵- اختلالات سیستم ایمنی
۶-گرفتگی بینی. (دلایل زیادی وجود دارد که باعث گرفتگی بینی می شوداز جمله: سینوزیت مزمن،پولیپ های بینی ،انحراف مجاری و تیغه بینی ، سابقه جراحی بینی و…)
۷- همچنین در کودکان بزرگی لوزه ها وآدنوئیدها شایع ترین علت خرخر وآپنه خواب می باشد.

تشخیص آپنه

برای تشخیص اختلال آپنه در خواب کافی است تنفس و دیگر علائم حیاتی در طول خواب شب بررسی گردد که در طی آن بیمار باید در آزمایشگاه خواب زیر نظر متخصص مورد بررسی قرار گیرد. آپنه خواب در آزمایشگاه خواب یا دستگاه پلی سومنوگرام تشخیص داده می شود .

درمان

از آنجا که این مشکل می تواند منجر به افزایش فشار خون، سکته قلبی و مغزی و نارسایی قلب و ریه شود و به عبارتی جان بیمار را تهدید کند، درمان آن بسیار ضروری به نظر می رسد. پس از تشخیص آپنه و برحسب شدت و علت آن درمان های مختلف جراحی و غیر جراحی مورد استفاده قرار می گیرد.

یک راه درمان استفاده از دستگاهی است که قادر است فشار هوای نای را نگه دارد و به بیمار کمک می کند، هنگام خواب به راحتی نفس بکشد و باعث می شود فرد بیمار به راحتی بخوابد .