دارو های خوراکی از طریق دستگاه گوارش جذب جریان خون می‌شوند بنابراین نوع، ترکیب و حجم غذا در صورت مصرف همزمان با دارو، می‌تواند میزان و سرعت جذب آن را افزایش یا کاهش دهد یا اصلا روی آن اثر نداشته باشد. مثلا مصرف آمپی‌سیلین که آنتی‌بیوتیک نام آشنایی است، معمولا مشکلات گوارشی ایجاد می‌کند و اگر با غذا خورده شود، احتمال دارد این ناراحتی‌ها کاهش یابد ولی مصرف این دارو با غذا باعث می‌شود جذب آن کمتر شود یا برعکس جذب دارویی مثل پروپرانولول اگر با غذاهای چرب مصرف شود، بیشتر می‌شود چون کمتر تحت تاثیر متابولیسم کبدی قرار می‌گیرد.
بعضی داروها هم از همان بدو ورود به بدن با مواد دیگر ترکیب و جذبشان کم می‌شود مثال رایج آن مصرف همزمان چای با قرص‌های آهن است که جذب این عنصر را کاهش می‌دهد یا تتراسایکلین‌ها که نباید با شیر و لبنیات که غنی از کلسیم‌اند مصرف شود درحالی‌که خوردن میوه‌های حاوی ویتامین c مثل مرکبات با قرص‌های آهن، جذب آهن را بهتر می‌کند. گاهی هم مصرف همزمان مواد غذایی با دارو روی آنزیم‌های مسوول تجزیه آن اثر می‌گذارد و غلظت دارو را در خون کم یا زیاد می‌کند.
نمونه معروف آن مواد موجود در آب و میوه گریپ‌فروت است که با بعضی از داروهای قلبی تداخل دارد و غلظت آنها را در خون بالا می‌برد و اثرشان را تشدید می‌کند و ممکن است مشکل‌ساز شود.بعضی مواد غذایی و آبمیوه‌ها نیز روی pH ادرار تاثیر می‌گذارند و دفع کلیوی داروها را افزایش می‌دهند که نمونه بارزش داروی لیتیم است.
بنابراین بهترین نوشیدنی برای کمک به بلع داروها آب است. داروهای خوراکی جامد به‌وسیله شیره‌ها و ترشحات گوارشی به صورت محلول درمی‌آیند و فقط به‌صورت محلول می‌توانند از دیواره جهاز هاضمه جذب خون شوند بنابراین حتما باید آنها را با آب خورد تا علاوه بر اطمینان از بلعشان، به حل شدن بعضی از آنها در معده یا عبورشان از معده کمک شود.
بعضی افراد دارو را بدون آب می‌خورند که اشتباه است چون بعضی داروها اگر در مری باقی بمانند، باعث آسیب به مخاط آن می‌شوند که بسیار آسیب‌پذیرتر از معده است. باز هم تاکید می‌کنم حتما داروهای خوراکی نظیر قرص و کپسول را باید با آب خورد.
این تصور هم که اگر شربت‌ها با آب خورده شوند خاصیت خود را از دست می‌دهند، اشتباه است و بهترین حلال دارو آب است و هیچ تداخلی ایجاد نمی‌کند. آب روی کیفیت و میزان جذب هم تاثیری ندارد و حتی می‌تواند سرعت جذب را افزایش دهد و جلوی آسیب احتمالی به مخاط مری را نیز بگیرد.
برخی افراد برای خوراندن اشکال دارویی جامد خوراکی مثل قرص به بچه‌ها آن را در آب حل می‌کنند، اما با وجود اینکه گاهی شکل مناسب دارو با دوز موردنظر برای کودک وجود ندارد، خودسرانه نباید این کار را انجام داد. این روش اشتباه است چون عرضه داروها به صورت قرص یا کپسول علت خاصی دارد و یک فرد عادی نمی‌داند ماده موثره دارو به رطوبت، حرارت و اکسیژن حساس است یا نه، بنابراین به هیچ وجه نباید بدون تجویز پزشک و مشورت با داروساز این کار را انجام داد.
از سوی دیگر، یکی از اهداف ساخت قرص و کپسول این است که تلخی و طعم ماده موثره را بپوشاند و اگر آن را در آب حل کنیم، محلول بدطعمی درست می‌شود و گاهی هم معلوم نیست همه دارو حل شده باشد. به‌طور کلی تمام قرص‌های خوراکی باید بلعیده شوند و نباید آنها را جوید یا خرد و در آب حل کرد مگر در مورد قرص‌های جویدنی یا مکیدنی یا قرص‌های حل شونده در آب و قرص‌های جوشان که باید پس از محلول شدن مصرف شوند.
دکتر محمود هورمند، دکترای داروسازی عمومی، متخصص فارماکولوژی
