دارو های رخوتزا، خواب آور، وضد اضطراب، شایع‌ترین داروهای روانگردان تجویز شده هستند که به صورت خوراکی مصرف می‌شوند وابستگی به این داروها معمولاً حداقل به چند ماه مصرف روزانه آنها احتیاج دارد ولی این امر درمیان افراد مختلف تفاوت‌های چشمگیری نشان می‌دهد.
دارو های مرتبط با این گروه عبارتند از
بنزودیازپین ها مثل دیازپام (valium) وفلونیترازپام (R ohypnol)؛ باربیتوراتها مثل سکوباربیتال (seconal)؛ ومواد شبه باریتوراتی که شامل متاکوآلون (قبلاً quaalude نامیده می‌شد) و مپروبامات (Miltown). این دسته از دارو ها برای درمان بی خوابی و اضطراب بکار می‌روند.
بسیاری از بیماران میانسال بنزودیازپینها را ابتدا برای رفع بی خوابی یا اضطراب مصرف می‌کنند، و بعدها که به این داورها وابسته می‌شوند برای تجویز آنها به پزشکان متعددی مراجعه می‌کنند اهداف مصرف غیر مجاز داروهای رخوتزا- خواب آور عبارتند از اثرات نشئه زایی آنها، تقویت اثر سایرداروهای مضعف سیسم عصبی مرکزی (نظیر اپیوئیدها و الکل)، و تعدیل اثرات تحریک کنندگی و اضطراب آور مواد محرک (نظیر کوکائین) عمده‌ترین عارضه مسمومیت با دارو های رخوتزا، خواب آور، یا ضد اضطراب، مهار تنفس و تضعیف سیسم عصبی مرکزی ناشی از مصرف بیش از حد آنها است با اینکه مسمومیت خفیف با این داروها به خودی خود چندان خطرناک نیست (مگر اینکه بیمار در حال رانندگی یا کار با ماشین آلات باشد).
این داروها غالباً همراه با سایر مواد مضعف سیسم عصبی مرکزی مصرف می‌شوند (مثل الکل) تا اثرات اضافی بیشتری ایجاد کنند ترک این داروها خطرناک است ومی تواند به بروز دلیریوم یا تشنجات منجر گردد.
۲. همه گیر شناسی. حدوداً ۶% افرادی که معمولاً زیر ۴۰ سال سن دارند از این دارو ها به طور غیر قانونی استفاده می‌کنند. بالاترین میزان شیوع مصرف غیرمجاز بین سنین ۲۶ تا ۳۵ است، نسبت زن به مرد ۳ به ۱ است، و نسبت سفید پوشان به سیاه پوستان ۲ به ۱ است سوء مصرف باربیتورات در سن بالای ۴۰ شایعتراست.
آمفتامینها و مواد شبه آمفتامین (مواد محرک)
مواد شبه آمفتامین اثر خود را عمدتاً از طریق آزاد سازی کاتکولامینها (بیش از حد دوپامین) از ذخایر پیش سیناپسی اعمال می‌کنند که به ویژه در طول مسیر پاداش نورونهای دوپامینرژیکی که از تگمنتوم و نترال به سمت قشر مغز کشیده شده‌اند قرار دارند.
اندیکاسیونهای قانونی مصرف این مواد عبارتند از اختلالات کمبود توجه، نارکولپسی، و افسردگی، در ایالات متحده مصرف غیر طبی آمفتامینها در ۵/۴% بزرگسالان گزارش شده است به نظرمی رسد که متیل فنیدیت (Ritalin) خاصیت اعتیاد آوری کمتری نسبت به سایر آمفتامینها داشته می‌باشد، و احتمالاً این امر ناشی از مکانیسم عمل تفاوت آن است (چون سبب مهار باز جذب دوپامنی می‌شود) تأثیر این مواد به صورت نشئگی و بی اشتهایی است.
آمفتامینها معمولاً به صورت خوراکی مصرف می‌شوند، ولی امکان مصرف تزریقی، استنشاق از طریق بینی، یا تدخین آنها نیز وجود دارد سندرم‌های بالینی مربوط به آمفتامینها مشابه مصرف کوکائین هستند، اگر چه مصرف خوراکی آمفتامین با سرعت کمتری حالت نشئگی ایجاد می‌کند و بنابراین کمتر اعتیاد آوراست.
نکته‌ی بالینی
سوء مصرف وریدی آمفتامین شدیداً اعتیاد آوراست. سوء مصرف آمفتامینها توسط دانشجویان، رانندگان کامیون که مسافت‌های طولانی رانندگی می‌کنند، و سایر افرادی که تمایل به حفظ حالت بیداری و توجه به مدت طولانی دارند شایع است.
آمفتامین ها می‌توانند سبب ایجاد یک نوع روان پریشی پارانوئید شوندکه مشابه اسکیزوفرنی پارانوئید است.
مسمومیت با آمفتامینها معمولاً پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت برطرف می‌شود سوء مصرف آمفتامین می‌تواند منجر به هیپرتانسیون شدید، بیماری عروق مغز، و انفارکتوس وایسکمی میوکارد گردد. علائم نورولوژیک بسته به مقدار دوز مصرف شده از انقباضات عضلاتی تاکزاز، تشنج، اغماء و مرگ متغیر هستند (ترمور)، آتاکسی، دندان قروچه، تنگی نفس، سردرد، تب، و گرگرفتگی نیز عوارض جسمی شایعی هستند ولی شدت زیادی ندارند.
۱- همه گیرشناسی
در ایالالات متحده حدود ۷% افراد جامعه از داروهای محرک روانی استفاده می‌کنند، که بیشترین میزان شیوع آن در گروه سنی ۱۸ تا ۲۵ سال است، گروه سنی ۱۲ تا ۱۷ سال در مرتبه‌ی بعدی قرار دارند میزان شیوع وابستگی و سوء مصرف آمفتامین درطول عمر، ۵/۱ درصد بوده و در مرد و زن یکسان است.
۲- دارو ها
a. آمفتامینهای اصلی. آمفتامین، دکستروآمفتامین (Dexedrine)، متامفتامین (Desoxyn، سرعت [speed])، متیل فنیدیت، پیمولین (cylert).
b. مواد وابسته. افدرین، فنیل پروپانول آمین (PPA)، خات (khat)، متکاتینون (هندل [crank]).
c. »آمفتامینهای جایگزین (طراح). (تحت عنوان توهم زاها هم طبقه بندی شده‌اند)
این داروها اثرات نوروشیمیایی برهردو سیستم سروتونرژیک و دوپامنرژیک دارند واثرات رفتاری آنها هم شبیه به آمفتامینها و هم شبیه به مواد توهم زا است.
۴- متیلن دی اکسی آمفتامین [MMDA]
مصرف MDMA موجب افزایش اعتماد به نفس و حساسیت حسی؛ احساسات آشتی جویانه توأم با بینش، همدلی، و احساس نزدیک بودن شخص به سایر افراد می‌گردد اثرات این ماده، فعال کننده و انرژی زا بوده و دارای ویژگی توهم زایی می‌باشند، ولی درمقایسه با توهم زاهای کلاسیک کمتر موجب اختلال موقعیت سنجی و آشفتگی ادراک می‌شود مصرف MDMA همچنین سبب هیپرترمی می‌شود، به ویژه هنگامی که در چهار دوز نزدیک به هم و توأم با افزایش فعالیت فیزیکی مصرف شود، چنانکه در پارتی‌های پر سرو صدا شایع است مصرف زیاد یا طولانی مدت این ماده می‌تواند باعث آسیب رسیدن به سلول‌های عصبی سروتونینرژیک شود.
