دل‌درد یک بیماری خیلی شایع بین کودکان است که به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. این مقاله را تا آخر بخوان تا در مورد انواع مختلف دل درد و روش‌های درمان آن بیشتر آشنا شوی.
سورنا نصف شب با یک دل‌درد بد از خواب بیدار شد. بالش را از زیر سرش برداشت و محکم به شکمش فشار داد و بدنش را به دور آن حلقه کرد، این‌طوری درد کمتری را احساس می‌کرد. اما صبح که بیدار شد، آن درد مزاحم هنوز خوب نشده بود. سورنا به آشپزخانه، جایی که پدرش مشغول خوردن صبحانه بود رفت و موضوع را با او در میان گذاشت. آقای دکتر سینا به سراغ جعبه کمک‌های اولیه‌اش رفت تا تجهیزات معاینه را بردارد و در همین حین سوالاتی از پسرش می‌پرسید:
“حالت تهوع هم داری؟ در طول شب اسهال داشتی؟ آیا جای دیگری از بدنت درد می‌کند؟ آیا از بابت چیزی در خانه یا مدرسه نگران هستی؟ دستشویی‌ات را در طول شب نگه داشتی؟”
سورنا به تمام سوال‌های پدرش یک‌به‌یک جواب داد و بعد نوبت معاینه رسید. آقای دکتر سینا پسرش را معاینه کرد و بعد از تشخیص علت دل‌درد، یک قرص کوچک به او داد. چند دقیقه بعد حال سورنا بهتر شد و توانست صبحانه بخورد، بعد هم با پدرش راهی مدرسه شد.
در راه مدرسه، سورنا به پدرش گفت: “می‌توانم اسم قرصی را که به من دادید بپرسم؟ این‌جوری اگر دوباره دل‌درد گرفتم می‌توانم خودم به سراغ جعبه کمک‌های اولیه بروم و آن قرص را بخورم تا حالم خوب شود.”
آقای دکتر سینا گفت: “معلوم است که نمی‌شود پسرم! اولاً هیچ‌وقت نباید بدون اجازه من یا مادرت دارو بخوری، حتی اگر قبلاً دیده باشی که یکی از ما آن دارو را برای بیماری مشابهی تجویز می‌کنیم. دوماً آن قرصی که من به تو دادم برای همه دل‌دردها که مفید نیست! هر بار که انسان دلش درد می‌گیرد، ممکن است دلیلش با دفعه دیگر فرق داشته باشد، زیرا عوامل زیادی هستند که باعث ایجاد دل‌درد می‌شوند.”
بعد از آن، آقای دکتر سینا شروع کرد برای پسرش از انواع مختلف دل‌درد گفتن. برای سورنا مثل این بود که تا رسیدن به مدرسه، به یک سفر علمی رفته است. بیا ما هم در این سفر علمی با سورنا و دکتر سینا باشیم.
همه چیز درباره شکم
شکم به تمام ناحیه بین قفسه سینه و استخوان لگن گفته می‌شود. داخل شکم، معده و روده به همراه چندین عضو مهم بدن قرار دارند. مثانه، کلیه‌ها، کبد، طحال، لوزالمعده، آپاندیس، کیسه صفرا و غده‌های فوق کلیوی همه داخل شکمند.
این همه عضو جورواجور همین‌طوری داخل شکم تو نریخته‌اند، آن‌ها داخل یک غشای کیسه مانند به اسم صفاق (بگو: صِ+فاق) قرار دارند. این کیسه دولایه اندام‌های داخل شکم را از ماهیچه‌های خارجی شکم هم جدا می‌کند. سه لایه ماهیچه – ماهیچه‌های جلویی، پشتی و کناری – این کیسه پر از اندام را در بر گرفته و از آن محافظت می‌کنند.
انواع مشکلات شکم
یک کودک ممکن است به دلایل زیادی احساس دل‌درد کند، این دلایل عبارتند از:
• یبوست یکی از شایع‌ترین دلایل دل‌درد است. اگر خیلی وقت است که برای اجابت مزاج (مدفوع کردن) به دستشویی نرفته‌ای یا مدفوع تو سفت است و موقع اجابت مزاج دردت می‌گیرد، احتمالاً دچار یبوست شده‌ای و دلیل دل‌دردت هم همین است.
• اسهال به عنوان یکی دیگر از دلایل دل‌درد، اغلب به دلیل یک نوع عفونت ایجاد می‌شود که اسمش التهاب ویروسی معده و روده است. دکترها به این نوع عفونت اسهالی می‌گویند: گاستروانتریت (بگو: گاس+ترو+اِن+تریت). وقتی که اسهال داری، مدفوع تو شُل و آبکی می‌شود و ممکن است در معده‌ات هم احساس ناراحتی کنی، شاید حتی استفراغ هم بکنی. این درد به تو می‌گوید که نباید از کنار دستشویی تکان بخوری!
• یک عفونت در جایی دیگر از بدنت، این هم یکی از عواملی است که ممکن است باعث دل‌درد شود. گلودرد چرکی(عفونی) ، ذات‌الریه (سینه‌پهلو)، عفونت گوش یا حتی سرفه ممکن است بعضی وقت‌ها باعث دل‌درد شود. اگر دچار عفونت دستگاه ادراری یا انسداد روده شده باشی، ممکن است درد شدیدی را در شکمت احساس کنی. عفونت باکتریایی یا انگلی، سوزش سردل، بیماری روده تحریک پذیر و یا بیماری التهابی روده نیز می‌تواند سبب دل‌درد شود.
• غذا. بعضی از بچه‌ها وقتی بیش از حد غذا می‌خورند، غذای خیلی چرب یا ادویه‌دار می‌خورند، غذایی می‌خورند که به آن آلرژی (حساسیت) دارند و یا غذایی را مصرف می‌کنند که مدت زیادی در یخچال مانده، دچار دل‌درد می‌شوند. در این‌جور مواقع، بدنت با زبان درد به تو می‌گوید که معده و روده‌های تو برای هضم این غذایی که خوردی با مشکل مواجه شده‌‌اند.
مثلاً بعضی از آدم‌ها دچار مشکل عدم تحمل لاکتوز هستند، یعنی بدن آن‌ها به سختی می‌تواند لاکتوز را هضم کند (لاکتوز یک نوع قند است که در شیر و لبنیات دیگر وجود دارد). هر کدام از این مشکلات در رژیم غذایی تو باشد، ممکن است باعث شود یک روز کامل را با دل‌درد سپری کنی.
• آپاندیسیت؛ اگر درد از پایین شکمت شروع شده و به سمت راست منتقل شود، ممکن است به خاطر التهاب آپاندیس باشد. تب، حالت تهوع، استفراغ و از دست دادن اشتها هم می‌توانند از نشانه‌های بیماری آپاندیسیت باشند.
• اضطراب؛ خیلی از بچه‌ها (و حتی بزرگ‌ترها) وقتی بابت چیزی نگرانند یا اضطراب دارند، دچار دل‌درد عصبی می‌شوند.
• یک درد در فکر تو! اگر هیچ دلیل فیزیکی برای دل‌دردت وجود نداشته باشد، ممکن است ریشه این درد واقعاً در فکر تو باشد. بعضی وقت‌ها که در مورد چیزی نگران هستی، ممکن است درد تیزی را در شکمت احساس کنی. خیلی از بچه‌ها این‌جوری هستند. اگر فکر می‌کنی که این اتفاق برایت افتاده، بنشین و با یک بزرگ‌تر قابل اعتماد در مورد مسئله‌ای که ناراحتت کرده صحبت کن.
آیا یک بچه قُلدُر در مدرسه تو را اذیت می‌کند؟ آیا پدر و مادرت با هم دعوا می‌کنند؟ آیا کار بدی کرده‌ای که آرزو می‌کنی هرگز آن کار را نمی‌کردی؟ آیا نمره‌هایت در مدرسه خوب نیست؟ هرچه هست، در موردش حرف بزن. بیشتر وقت‌ها چیز‌های نگران‌کننده وقتی از فکر انسان خارج شده و به زبان او می‌آیند، دیگر آن‌قدرها هم نگران‌کننده نیستند، پس آن‌ها را در دلت نریز. با صحبت کردن در مورد مشکلاتت می‌توانی مطمئن باشی که اضطرابت کمتر شده و از شر دل‌دردهای عصبی هم خلاص می‌شوی.
خداحافظ دل‌درد!
وقتی پیش پزشک رفتی، او اول سوال‌هایی از تو می‌پرسد، معاینه‌ات می‌کند و شاید یکی دوتا آزمایش هم انجام دهد. سپس ممکن است برایت دارو تجویز کرده یا دستورالعمل‌هایی برای یک رژیم غذایی سالم به تو بدهد که از این به بعد کمتر دلت درد بگیرد.
اگر پزشک حدس بزند که ممکن است التهاب آپاندیس داشته باشی، ممکن است یک نمونه کوچک از خون تو بگیرد و آن را آزمایش کند. شاید هم تو را برای عکس‌برداری اشعه ایکس، سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن بفرستد. این آزمایش‌ها اطلاعات بیشتری به دکتر می‌دهد که در بدن تو چه اتفاقاتی دارد می‌افتد. اگر معلوم شود که مشکلت واقعاً از آپاندیس است، پزشک یک عمل جراحی کوچک بر روی تو انجام داده و آن را برمی‌دارد.
اگر به نظر برسد که اضطراب دلیل اصلی دل‌دردهای تو است، احتمالاً دکترت تو را پیش یک متخصص روان‌شناسی (روان‌پزشک) خواهد فرستاد. این متخصص راه‌هایی بلد است که می‌تواند مشکل اصلی تو را شناسایی کرده و در حل آن یا کنار آمدن با آن به تو کمک کند.
چگونه از دل درد پیشگیری کنم؟
اگر می‌خواهی از دل‌درد پیشگیری کنی، توصیه‌های زیر را انجام بده:
• پرخوری نکن.
• برای این که اجابت مزاج راحتی داشته باشی، تا می‌توانی غذاهای فیبردار – مثل میوه‌ها و سبزیجات- بخور.
• قبل از هر وعده غذا دست‌هایت را بشوی.
• درست قبل از خواب از غذا خوردن خودداری کن.
• سعی کن همیشه به مقدار کافی بخوابی.
