رابطه کبدچرب و دیابت با خونریزی چشمی و عوارض آن

خونریزی داخل چشم، اتفاقی است که خیلی خطرناک به نظر می‌رسد، اما این اتفاق معمولا خطرناک نیست و با درمان و به مرور زمان برطرف می‌شود. البته تجربه هر شخص از خونریزی بافت‌های داخلی چشم متفاوت است، یعنی بعضی بیماران، احساس ناشی از آن را شبیه به مگس پران و برخی شبیه به تار عنکبوت توصیف می‌کنند. بعضی هم می گویند مثل این است که از خلال یک پرده تاریک یا لکه های متراکم یا سیاهی های تکه ای که با یک هاله نازک تر احاطه شده است، نگاه می کنند. این خونریزی به خودی خود، دردناک نیست، ولی از دست دادن دید، بویژه اگر ناگهانی باشد، ترسناک و پریشان کننده است.

رتینوپاتی دیابتی Diabetic retinopathy عارضه‌ای ناشی از دیابت است که بدلیل تغییرات ایجاد شده در رگ‌های خونی رخ می‌دهد. وقتی عروق خونی در شبکیه آسیب می بینند ممکن است باعث نشت مایع یا خون شده یا منجر به رشد شاخه های عروقی شکننده و کلاف مانند شده و باعث تخریب شبکیه شود در نتیجه تصویری که شبکیه به مغز میفرستد تار شده یا کج و معوج میشود. رتینوپاتی دیابتی یکی از علل اصلی کاهش دید است و کسانیکه دیابت درمان نشده دارند ۲۵ برابر شانس بیشتری برای کوری نسبت به افراد عادی دارند.

دیابت باعث افزایش قند خون، عطش بیش از حد، تکرر ادرار و همچنین تغییراتی در رگهای خونی بدن (سرخرگها و سیاهرگها) میشود. دیابت میتواند به دلایل مختلفی روی دید تاثیر بگذارد، از جمله ایجاد آب مروارید، آب سیاه و مهمتر از همه صدمه به رگهای خونی داخل چشم.

هرچه طول بیماری دیابت بیشتر باشد احتمال رتینوپاتی دیابتی بیشتر میشود. در نزدیک به ۸۰٪ کسانیکه لااقل ۱۵ سال دیابت دارند صدمه به عروق شبکیه دیده میشود. در مبتلایان به دیابت نوع یک (نوع جوانان) احتمال ابتلا به رتینوپاتی دیابتی در سنین پایین تر بیشتر است.

دید طبیعی

دید یک فرد مبتلا به رتینوپاتی دیابتی

دکتر سیدحسام هاشمیان، فلوشیپ قرنیه با اشاره به بروز خونریزی در بافت های داخل چشمی می گوید: خونریزی شبکیه در داخل زجاجیه اتفاق می افتد، ولی در اغلب موارد نه به دلیل خونریزی مستقیم در داخل زجاجیه، بلکه در نتیجه خونریزی عروق شبکیه یا لایه عروقی زیر آن (کوروئید) اتفاق می افتد. گاهی اوقات نیز خونریزی در داخل عنبیه می تواند به خونریزی داخل زجاجیه منجر شود. این خونریزی معمولا در افراد بالای ۵۰ سال دیده می شود، اما در موارد معدود، ممکن است در سنین پایین تر نیز اتفاق بیفتد.

وقتی عروق شبکیه پاره می شود

خونریزی چشم، معمولا در بزرگسالان مشاهده می شود، اما این عارضه در کودکان نیز بر اثر ضربه به چشم می تواند ایجاد شود. خونریزی چشم می تواندبر اثر افزایش فشار چشم، بیماری دیابت، اختلالات انعقادی خون (کمبود فاکتورهای انعقادی خون)، پارگی شبکیه و همچنین افزایش فشار خون ایجاد شود.

آیا پرفشاری خون یا دیابت می تواند شخص را مستعد بروز خونریزی چشم کند؟
پزشکان با تاکید بر این که شایع ترین عارضه بیماری دیابت، خونریزی شبکیه چشم است(هر چند این بیماری مخل روابط زناشویی و سرچشمه مشکلات متعدد دیگری نیز هست) نظر داده اند که تعداد عمده ای از موارد نابینایی ناشی از دیابت، با معاینات و درمان بموقع از سوی چشم پزشکان قابل پیشگیری است. متاسفانه، بیمارانی که بموقع برای ارزیابی و درمان مراجعه نکنند یا به هر دلیلی تحت درمان مناسب چشم پزشکی قرار نگیرند، بیشتر در معرض خطر کوری هستند. فراموش نکنید خونریزی های شبکیه چشم منجر به کاهش بینایی خواهد شد این خون ریزی ممکن است به علت افزایش چربی و کبد چرب و انسداد عروق نیز باشد.
به بیان دیگر، عوارض چشمی دیابت نیز ناشی از نرسیدن اکسیژن به شبکیه است و باعث رویش عروق جدید می شود. متاسفانه عروق جدید غیرطبیعی هستند و تمایل به پاره شدن و خونریزی داخل زجاجیه ای دارند. علاوه بر کاهش ناگهانی دید، این وضعیت باعث بروز عوارض ماندگارتری نظیر پارگی شبکیه و آب سیاه نیز می شود.

عوارض چشمی ناشی از پرفشاری خون
با آن که دیابت، در مقایسه با فشار خون، افراد بیشتری را گرفتار عوارض چشمی می کند، اما خونریزی و انسداد وریدی شبکیه می تواند از عوارض چشمی ناشی از فشار خون نیز باشد که تورم، خونریزی و فشار روی وریدهای شبکیه را در پی دارد.

پس از خونریزی، چه باید کرد؟

بی شک پس از وقوع خونریزی داخل چشمی باید در اولین فرصت به چشم پزشک مراجعه کرد، متاسفانه بیماری که مشغله ها باعث شده تا حواسش به خودش نباشد، قاعدتا دیر متوجه این تخریب میشود.
اگر بینایی بشدت دچار اشکال شده باشد، شاید از بیمار خواسته شود چند هفته صبر کند تا خون در چشمش جذب شود. در چنین شرایطی، چشم پزشک می تواند منبع خونریزی را بیابد. در این شرایط ممکن است به بیمار گفته شود که از بلند کردن و هل دادن چیزهای سنگین پس از یک حمله خونریزی خودداری کند.

اما پیشگیری از بروز خونریزی چشم به چه عواملی بستگی دارد؟
دکتر هاشمیان در پاسخ می گوید: پیش از هر چیز با رعایت رژیم غذایی صحیح و توجه به مصرف درست و دقیق داروهای تجویز شده، باید قند خون را کنترل کرد.
همچنین باید از مصرف سیگار خودداری کرد و فشار خون را نیز همیشه در محدوده طبیعی نگه داشت. به خاطر داشته باشید تشخیص زودرس رتینوپاتی بهترین راه جلوگیری از بروز نابینایی است. به محض تشخیص دیابت، باید بیمار تحت معاینه کامل چشم پزشکی قرار بگیرد و حداقل هر دوازده ماه یک بار معاینه شود. افرادی هم که اختلالات انعقادی دارند، باید با انجام آزمایش های متعدد سعی در برطرف کردن این اختلال کنند تا دچار خونریزی چشم نشوند.

درمان خونریزی چشم متناسبا با تزریق چشمی یا بکار گیری لیزر و .. صورت می پذیرد. این متخصص قرنیه تاکید می کند: بیماران مبتلا به رتینوپاتی دیابتی با خونریزی باید تحت درمان با لیزر درمانی در ناحیه شبکیه قرار بگیرند. بعد از لیزر، خطر از دست رفتن دید به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. البته در موارد شدید یا همراه با پارگی شبکیه، ابتدا جراحی و سپس لیزردرمانی انجام می شود.
به خاطر داشته باشید پیشگیری از بروز خونریزی های داخل چشمی با ورزش کردن، داشتن رژیم غذایی کم کالری و کم چرب، کنترل فشار خون و نیز جلوگیری از بروز عوارض چشمی دیابت ممکن است.

رگهای خونی غیرطبیعی همچنین ممکن است اطراف مردمک، روی عنبیه (قسمت رنگی چشم) رشد کرده و با افزایش فشار داخل چشم باعث ایجاد آب سیاه شود. رتینوپاتی دیابتی تکثیری (پرولیفراتیو) شدیدترین نوع بیماری شبکیه ناشی از دیابت میباشد. حدود ۲۰٪ افراد دیابتی به آن مبتلا میشوند و میتواند باعث کاهش شدید دید و کوری شود.

علائم و تشخیص

معمولاً در مرحله رتینوپاتی زمینه‌ای علامتی وجود ندارد. اگرچه ممکن است در صورت ایجاد تورم مرکز دید تاری دید بصورت تدریجی ایجاد شود. معاینه چشم پزشکی تنها راهیست که به کمک آن می‌توان تغییرات داخل چشم را پیدا کرد.
وقتیکه خونریزی ایجاد میشود دید شما تار شده، لکه هایی در آن پیدا میشود و حتی ممکن است بکلی دید شما از بین برود. رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو اگرچه بدون درد است اما شکل شدیدی از بیماری است و نیازمند توجه پزشکی فوری است. حاملگی و افزایش فشار خون ممکن است رتینوپاتی دیابتی را تشدید کنند.
بهترین راه برای تشخیص رتینوپاتی دیابتی معاینه چشمی در فواصل منظم میباشد که توسط چشم پزشک انجام شود. برای تشخیص رتینوپاتی دیابتی چشم پزشک با استفاده از افتالموسکوپ بداخل چشم شما نگاه میکند. چنانچه چشم پزشک رتینوپاتی دیابتی را تشخیص دهد ممکن است نیاز به عکس رنگی ته چشم یا آزمایش خاصی بنام “آنژیوگرافی با فلوئورسئین” باشد تا مشخص شود که شما احتیاج به درمان دارید یا نه؟

درمان
برای درمان مسائل زیر را در نظر میگیرند: سن، تاریخچه پزشکی، میزان آسیب به شبکیه. در بسیاری موارد احتیاجی به درمان نیست اما بیمار باید بطور مرتب تحت معاینات چشمی قرار گیرد. در دیگر موارد، درمان برای متوقف کردن صدمات ناشی از رتینوپاتی دیابتی و در صورت امکان بهبود دید انجام میشود.

تزریق درون چشمی، جراحی لیزر یا تابش متناسب اشعه لیزر در تمامی قسمت‌های کناری پرده شبکیه، کرایوتراپی یا یخ زدن شبکیه برای کوچک شدن رگهای خونی غیرطبیعی، ویترکتومی (برداشتن زجاجیه) بنا به ضرورت، ترمیم شبکیه با جراحی برای چسباندن به موقع شبکیه.

نقش بیمار
رعایت رژیم دیابتی، ترک سیگار، کنترل فشار خون. فعالیتهای فیزیکی معمولاً برای بیماران مبتلا به رتینوپاتی دیابتی مسئله‌ای نیست. گاهی در بیماران مبتلا به نوع فعال رتینوپاتی پرولیفراتیو محدود کردن فعالیتهای فیزیکی توصیه میشود. بیماران مبتلا به دیابت بایستی حداقل سالی یکبار توسط چشم پزشک معاینه شوند. وقتیکه رتینوپاتی دیابتی ایجاد شد معاینات بیشتر چشم پزشکی ضروری است.