سکته قلبی که به آن «حمله قلبی» یا «انفارکتوس» نیز می‌گویند، وضعیتی را توصیف می‌کند که در آن به علت مسدود شدن یکی از شاخه‌های شریان کرونری این حمله ایجاد می‌شود؛ مرگ غیرقابل برگشت قسمتی از عضله قلب که برحسب اینکه چه مقدار از عضله قلب دچار مرگ یا نکروز باشد، علایم و عوارض آن متغیر است.
علت اصلی سکته قلبی عدم تعادل بین عرضه و تقاضای اکسیژن در عضله قلب است و این خود معمولا به علت کاهش جریان خون عروق کرونری به علت تصلب شرایین و در پی آن مسدود شدن رگ به وسیله لخته است. گاهی افراد بعد از فعالیت شدید یا بعد از بالا رفتن از پله‌ها دچار درد قلبی می‌شوند ولی این هشدار را جدی نمی‌گیرند. در این مواقع، قسمت کم‌خون قلب مانند یک سیب کرم‌خورده به مرور آسیب می‌بیند تا اینکه سکته قلبی رخ می‌دهد.
تشخیص سکته قلبی
-درد فشار دهنده ناگهانی در وسط سینه
-ممکن است درد به دست‌ها، پشت یا گلو انتشار یابد
-غش کردن
-ریزش عرق شدید
-نبض ضعیف و تند که ممکن است نامنظم بزند
-تنگی نفس
-ممکن است بی‌هوشی رخ دهد
-ممکن است ایست قلبی هم ایجاد شود.
-هدف از کمک‌های اولیه
-باز نگه‌‌داشتن راه تنفسی
-فراهم کردن شرایط انتقال فوری بیمار به بیمارستان
هشدار!
اگر بیمار بی‌هوش است، راه تنفسی را باز و تنفس را کنترل کنید؛ آماده باشید تا در صورت لزوم، احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید. اگر بیمار نفس می‌کشد، وی را در وضعیت بهبود قرار دهید. با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید. تا زمان رسیدن نیروهای امداد پزشکی، علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کنید.
احتیاط!
از خوراندن یا نوشاندن چیزی به بیمار امتناع کنید چون سکته قلبی می‌تواند عمل بلع را با مشکل روبرو کند.
از حرکت بیمار جلوگیری شود.
علایم خطر سکته قلبی
عواملی وجود دارند که هر چه مقدار آنها در یک فرد بیشتر باشد، احتمال ابتلا به بیماری‌های عروقی قلب بیشتر است که عبارتند از:
سن بالا
هر چه سن بیشتر باشد احتمال بیماری‌های قلبی عروقی بیشتر است.
جنس مذکر
مردان بیشتر از زنان به بیماری‌های قلبی -عروقی مبتلا می‌شوند و مرگ و میر ناشی از آن نیز بین مردان بسیار بیش از زنان است.
سابقه خانوادگی
کسانی که در خانواده‌شان فرد دیگری مبتلا به بیماری قلبی – عروقی وجود داشته است، شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری‌ها دارند.
فشارخون بالا
افزایش فشارخون ماکزیمم یا مینیمم با افزایش خطر بیماری‌های قلبی همراه هستند. با وجودی که فشارخون معینی وجود ندارد که بتوان گفت پایین‌تر از آن خطر بیماری به طور ناگهانی کاهش می‌یابد ولی هر چه فشار بالاتر رود، خطر ابتلا بیشتر خواهد شد.
بالا بودن کلسترول خون
البته باید دانست کلسترول خون دو نوع خوب و بد دارد و بالا بودن نوع بد کلسترول خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
مصرف دخانیات
امروزه ثابت شده است مصرف هر نوع دخانیات (سیگار، قلیان، پیپ و …) می‌توانند احتمال ابتلا به سکته قلبی و مرگ و میر در اثر آن را افزایش دهد.
– بیماری قند و دیابت
– چاقی
– زندگی بی‌تحرک و کم فعالیت
– زندگی پر استرس
به کانال تلگرامی “سیب کلینیک” بپیوندید
اگر خودتان دچار سکته قلبی شدید
– اگر به هر دلیلی دچار تنگی‌نفس و اختلال در ریتم و تپش شدید قلب شدید، بلافاصله فعالیت خود را متوقف کنید و بنشینید.
– به عمد دو تا سه سرفه محکم کنید تا با این عمل اگر دچار اختلال در ریتم قلب شده‌اید، سرفه‌ها به رفع آن کمک کند.
– اگر پزشک مصرف قرص زیرزبانی را برایتان تجویز کرده است، همیشه قرص را به همراه داشته باشید و در چنین مواقعی سریعا یک عدد از آن را زیر زبانتان قرار دهید.
در برخورد با بیماری که دچار سکته قلبی شده نکات زیر را رعایت کنید:
اگر بیمارتان دچار دردی با مشخصات گفته شده، بود که بیش از ۲ دقیقه به طول انجامید، درد را قلبی تلقی و بلافاصله کمک‌های اولیه را شروع کنید.
– خونسردی خود را حفظ و بیمار را نیز به آرامش دعوت کنید.
– از همان ابتدا برای انتقال بیمار به یک مرکز درمانی مجهز اقدام کنید. فورا با ۱۱۵ تماس بگیرید ولی اگر خودتان می‌توانید سریع‌تر بیمار را به مرکز درمانی برسانید، منتظر آمبولانس نشوید و خودتان بیمار را انتقال دهید.
– بیمار را در وضعیتی که کمترین درد و بیشترین احساس راحتی را دارد، قرار دهید (معمولا نشسته یا نیمه نشسته.)
– اگر بیمار هوشیار است او را در وضعیت نیمه نشسته قرار دهید.
– اگر بیمار بی‌هوش شد در وضعیت ریکاوری قرارش دهید و حتما چک کنید راه تنفسی‌اش باز باشد.
– از دادن دارو به بیماری که دچار کاهش هوشیاری است اکیدا خودداری کنید، چون ممکن است دارو وارد ریه‌اش شود، او را بی‌حرکت نگه دارید و به پهلوی چپ بخوابانید.
– لباس بیمار را باز و تکمه‌ها و کمربندش را آزاد و راحت کنید.
– نبض و تنفس بیمار را کنترل کنید.
– اگر ایست قلبی رخ داد، ماساژ قلبی را شروع کنید.
– در صورتی که بیمار سابقه بیماری عروقی – قلبی و مصرف نیتروگلیسیرین دارد، بلافاصله یک قرص زیرزبانی نیتروگلیسیرین به او بدهید. نیتروگلیسیرین به دو صورت قرص خوراکی و ژل موجود است که روی قفسه سینه مالیده می‌شود، (البته نوع زیرزبانی ارجح است.)
– اگر امکان گرفتن فشارخون برایتان مقدور است، فشارخون بیمار را بگیرد. اگر سطح فشارخون پایین نبود، تا رسیدن اورژانس می‌توانید هر ۳ دقیقه یک قرص زیر زبان او قرار دهید. در مجموع حداکثر ۳ قرص در منزل داده شود و از آنجا که نیتروگلیسیرین باعث کاهش فشارخون می‌شود، باید حتما بیمار هنگام مصرف آن نشسته یا خوابیده باشد. بنابراین مراقب فشارخون او باشید، به همین دلیل نباید از اشکال متفاوت این دارو مانند قرص زیرزبانی، ژل موضعی به طور همزمان استفاده کنید.
– اگر بیمار به دلیل ناتوانی و ضعف توانایی قراردادن قرص را زیر زبانش ندارد با سوزن قرص را سوراخ کنید و زیر زبان او قرار دهید.
-اضطراب بیمار را کاهش دهید.
– در صورتی که به کپسول اکسیژن دسترسی دارید، آن را به وسیله لوله بینی به بیمار وصل کنید. گرچه وصل اکسیژن به بیماران عادی که دچار هیچ مشکلی نیستند ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود، اما در بیماران قلبی – عروقی وصل اکسیژن حتی به مقدار کم می‌تواند در بهبود حالشان مفید باشد.
– ممکن است بیمار مشکل جدی خود را انکار کند، مراقب باشید صحبت‌های او بر اقدام‌های فوری شما تاثیری نگذارد، البته صحبت‌های بیمار را با «نه» جواب ندهید و انکار بیماریش را به رخ او نکشید.
دکتر افشین امینی، متخصص طب اورژانس
بیش تر بخوانید:
+اگر سکته کردید تا پنج سال مراقب خودتان باشید
+ کاهش خطر ابتلا به سرطان معده با کاهش مصرف نمک
+نقش غذاهای سرشار از فیبر در پیشگیری از سرطان پستان
